Met zijn allen onder de paarse paraplu

Fontys vier haar zilveren jubileum. Een collectief aan hogescholen dat ooit een verzameling losse eilanden was, is na 25 jaar een gevestigde naam. Minstens zo belangrijk: het is ook steeds meer één geheel. 

Toen in 1996 de naam en het logo van Fontys werden gepresenteerd, was er veel enthousiasme. Maar niet overal. Op de werkvloer waren er genoeg die zich niet meteen ‘als een vliegende vis in het water’ voelden onder de nieuwe koepel.

Medewerkers vreesden voor de eigenheid, voor het opgaan in een (te) groot geheel, voor het karakter en de sfeer van hun opleidingen, hun instituut. Zoals dat gaat bij fusies.

Met het verstrijken van de tijd vervaagde die weerstand. Simpelweg omdat mensen vertrekken en nieuwkomers niet anders kennen. Omdat steeds meer een ‘thuisgevoel’ ontstaat. Geholpen door het feit dat Fontys bestuurlijk de verschillende instituten zoveel mogelijk autonomie gaf.

Autonomie
Ging alles van een leien dakje? Nee. Er waren instituten en bestuurders die wel erg veel vrijheid en autonomie pakten, zoals het zelfs in naam afwijkende Academy for Creative Industries. Er was frictie over de communicatie op werkvloerniveau, over de diensten en de centrale en decentrale taakverdeling. 

Maar uit de vele gesprekken die Bron hierover voerde, blijkt dat er veel is veranderd. Met name in de afgelopen pakweg vijf tot acht jaar. Zoals in de aflevering van deze korte jubileumserie waarin de drie deelnemers van het rondetafelgesprek zeiden: Fontys is nu een echte familie.

Dat wordt desgevraagd bekrachtigd door een drietal andere Fontys-medewerkers. Zoals Hans Smits, docent bij de Sporthogeschool in Eindhoven. Zijn school bestond ooit uit twee losse delen: de ALO (Academie Lichamelijke Opvoeding) in Tilburg en Sportkunde in Sittard. Die, zo besloot het bestuur, beter in één instituut, één gebouw en onder één vlag verder konden. En wel in Eindhoven.

“Ik heb Fontys bijna vanaf de start meegemaakt”, zegt Smits. “Ik heb tot 1979 gestudeerd aan wat toen de KALO en later de ALO heette. Een jaar na mijn afstuderen heb ik daar als plaatsvervangend docent gewerkt en vanaf de oprichting in 2001 was ik betrokken bij wat toen nog Sport en Bewegingseducatie en nu Sportkunde heet.”

Eigen sfeertje
Inmiddels werkt Smits al lang niet meer in Sittard maar in Eindhoven. “De (K)ALO had heel erg een eigen sfeertje, eigen eilandjes. Het was een echte community met veel gemeenschapsgevoel en waar iedereen elkaar kende. Dat oude cultuurtje is nog steeds wel aanwezig, maar veel minder.”

“We kregen van Fontys de gelegenheid om de opleiding opnieuw gestalte te geven. De twee opleidingen zijn veranderd, er zijn nieuwe mensen bijgekomen.” Die vrijheid kwam Fontys als instelling ten goede. “Of er nu een Fontys-gevoel is? Ja zeker. Er zijn ook meer dwarsverbanden. Binnen onze twee opleidingen, maar ook met bijvoorbeeld Mens en Gezondheid.”

“Aan de andere kant: ik denk dat veel collega’s geen beeld hebben van wat er bij veel andere opleidingen gebeurt. Dat is niet erg. Iedereen richt zich toch vooral op zijn eigen beroepsveld. En ik hoef niet alles te weten van collega’s en opleidingen elders binnen de instelling om me toch een Fontys-medewerker te voelen.”

Sentimenten als ‘vroeger was alles beter’ zijn er volgens Smits nauwelijks. “Ik ben bijna 64, maar ik hoor niet bij die groep. Ik ken ook geen mensen die daar wel bij horen. Ik roep graag dat ik van Fontys ben. En ik denk dat velen blij zijn dat er een grote paarse paraplu is waar we onder vallen. Dat geeft een soort veiligheidsgevoel.”

'Buitenplaats' Venlo
Hoe zit dat dan in Venlo, de plaats waar iedereen naar wijst als het gaat om ‘oude’ sentimenten? Venlo is in meer dan één opzicht een ‘buitenplaats’. Zo studeren er veel (Duitse) internationals. Er is een sterkere hechting met de regio. En er was het ‘Calimero-effect’: medewerkers voelden zich niet altijd gezien door het fysiek en cultureel op afstand gelegen Brabantse hoofdkwartier.

Bram ten Kate is directeur van Fontys International Business School in Venlo. Hij kent al die elementen, onderschrijft ze deels ook. “Venlo heeft een ander karakter dan de rest van Fontys. Maar iedereen voelt zich hier Fontys. De kern is dat je op een goede manier met elkaar samenwerkt.”

“Ik kan niet voor elk individu spreken, maar ik voel niets van een oude garde die meent dat vroeger alles beter was. In de vier jaar die ik hier nu werk, heb ik alle instituten in de goede richting zien bewegen. Naar een Fontys als een consistent ecosysteem. En er is veel samenwerking met andere instituten. Dat zie je bijvoorbeeld heel duidelijk bij de lectoren.”

Eén geheel
Toch kan dat nog wel beter, meent Erdinç Saçan, ICT-docent in Eindhoven. “Tussen Venlo en Eindhoven gebeurt er naar mijn gevoel nog vrij weinig. Maar het voelt wel allemaal als één Fontys, één geheel. Mensen vinden elkaar steeds vaker en beter. Zo werken wij al samen met ICT in Tilburg, met Marketing, ACI, Economie. Daardoor voel je je echt verbonden.”

Saçan is een netwerker én iemand met een echte Fontys-beleving. “Voor de coronacrisis liep ik vaak bewust een rondje over de campus. Viel ik binnen bij mensen. Gewoon omdat ik nieuwsgierig ben. Babbeltje maken, contacten leggen. Al moet ik ook toegeven: ik woon in Den Bosch maar ben daar dus nog nooit bij de pabo geweest.”

Hij wil er maar mee zeggen: het kan allemaal nog veel beter. “Het is niet anders dan hoe het bij een groot bedrijf gaat. En iedereen is maar druk, druk, druk. Dat mag en kan geen excuus zijn om nooit eens bij een ander binnen te kijken. Alleen heeft iedereen andere ideeën over kruisbestuiving, zelfs binnen mijn eigen instituut.”

“Er zijn genoeg collega’s die binnen hun eigen bubbeltje blijven, met een man of vijftien of zo. Prima. Maar dat mis je toch wel wat. Je leert veel van elkaar. Misschien is het goed om daar van bovenaf wat aan te doen.”

Naamsverandering
Zo’n stap van ‘bovenaf’ is een naamsverandering die bestuurlijk wordt overwogen: geen Fontys Hogescholen meer maar Fontys Hogeschool. Enkelvoud.

Of het helpt? Bram ten Kate: “Mij gaat het meer om de inhoud dan om de naam. De discussie over die naamsverandering is overigens wel een zinnige. Want ‘scholen’ geeft toch de indruk van een niet geheel voltooide fusie.”

“Aan de andere kant: het heeft ook nogal wat voeten in aarde. Dan moet je elke hogeschool weer instituut of iets dergelijk gaan noemen. En dan loop je tegen dilemma’s aan. Neem de Hogeschool voor de Kunsten: dat is echt een ijzersterke brand. Die kun je niet ineens Instituut voor de Kunsten gaan noemen.”

Hij verwacht echter niet dat zo’n discussie zal leiden tot ‘je met grof geweld willen onderscheiden van de rest Fontys’. Iets wat in het verleden nog wel eens voorkwam. “Dat zie ik niet meer gebeuren. Waarom zou je ook als je onderdeel bent van zo’n sterk en mooi geheel.” [Jan Ligthart]

In de carrousel zie je, als je erop klikt, twee pagina's uit de oude Fontys-kranten uit studiejaar 1996/1997 die gaan over de 'vis' en over de naam 'Fontys'. 

Eerder in deze serie verschenen:
3 september: Fontys 25 jaar (1) - ‘Meeste mensen op de foto hadden verdergaande dromen’
10 september: Na 25 jaar willen deze alumni de banden met Fontys weer aanhalen
17 september: Na kwart eeuw vaak nog dezelfde wensen
24 september: ‘Fontys is in 25 jaar goed gemoderniseerd’