Stevige kritiek op uitgaven overheid aan omscholing
De Algemene Rekenkamer heeft stevige kritiek op overheidsuitgaven aan omscholing: het STAP-budget komt verkeerd terecht. De regeling stopt volgend jaar. Fontys baalt daarvan. “Net nu studenten van meerjarige opleidingen subsidie zouden kunnen aanvragen”, aldus Noud Dirkx van Fontys Onderwijs & Onderzoek.
De kritiek staat in de rapportages die de Algemene Rekenkamer elk jaar op Verantwoordingsdag, de derde woensdag van mei, aan de Tweede Kamer presenteert. De Algemene Rekenkamer controleert of de rijksoverheid publiek geld ‘zinnig, zuinig en zorgvuldig’ uitgeeft.
Er klinkt al langer kritiek dat het STAP-budget niet werkt zoals het moet. Het kabinet kondigde onlangs aan dat de subsidieregeling vanaf 1 januari 2024 wordt geschrapt. Via STAP (Stimulering Arbeidsmarktpositie) konden mensen duizend euro krijgen om een cursus te volgen. In 2022 hebben meer dan 216 duizend mensen een STAP-budget toegekend gekregen, schrijft de Rekenkamer. In totaal kostte dat 184 miljoen euro, inclusief 14,5 miljoen euro aan uitvoeringskosten.
Cadeaueffecten
“We maken ons zorgen over de arbeidsmarktgerichtheid van de opleidingen: naar schatting volgt 4 procent van de STAP-ontvangers een cursus of opleiding voor hobby of vrijetijdsbesteding”, aldus de Rekenkamer. Nog eens 16 procent is vooral voor algemene ontwikkeling.
Het geld kwam ook niet altijd bij de juiste mensen terecht. “We schatten dat bij 40 procent van de deelnemers STAP heeft geleid tot het volgen van extra scholing”, schrijft de Rekenkamer. De rest, 60 procent, zou die cursus of bijscholing toch wel volgen, ook zonder duwtje in de rug van de overheid. In zulke gevallen spreekt de Rekenkamer van ‘welvaartsverlies of cadeaueffecten’.
Bovendien heeft de Rekenkamer twijfels of de scholing ook echt de ‘arbeidsmarktpositie’ versterkt. Dat zou vooral bij werklozen het geval zijn, maar de subsidies zijn voor een veel grotere groep.
Eerder kritiek
Er klonk in de loop der tijd veel kritiek op STAP. Onderwijsaanbieders gooiden hun prijzen omhoog omdat de overheid toch wel zou betalen en sommige cursussen (zoals edelsteentherapie of beleggen in cryptomunten) waren dubieus. De aanvraag is bovendien een soort loterij: het geld is steeds meteen op.
Het publiek gefinancierde hoger onderwijs stond op achterstand toen de STAP-regeling werd gelanceerd. De systemen sloten niet op elkaar aan. Slechts enkele publiek bekostigde instellingen lukte het om op tijd mee te doen. Ook Fontys had daar last van.
Vanaf 1 juli zouden studenten van meerjarige opleidingen voor het eerst gebruik kunnen maken van het STAP-budget. De wetgeving hiervoor is pas recent gereedgekomen. Of deze aanvraagperiode doorgaat, is nog onzeker. Fontys baalt hiervan. “We hadden graag dit succesje gevierd”, aldus Noud Dirkx van Fontys Onderwijs & Onderzoek. “Studenten aan onze meerjarige opleidingen zijn toch onze grootste doelgroep.”
Overheidsfinanciering
Universiteiten en hogescholen willen graag bijscholing gaan aanbieden, hebben ze laten weten. Ze willen daar wel goede overheidsfinanciering voor krijgen. Het zou bij hun wettelijke takenpakket moeten horen, vinden ze.
De afgelopen jaren heeft Fontys flink geïnvesteerd in het oprichten van een STAP-projectteam en het inrichten van het Registratie Instellingen en Opleidingen (RIO). “Gelukkig is onze inzet niet helemaal voor niets geweest. STAP is slechts een van de afnemers waarvoor we gebruikmaken van RIO.”
Niettemin heeft Fontys bij de laatste aanvraagperiode in mei 600 aanmeldingen gekregen voor een STAP-budget. Van hen hebben ongeveer 50 subsidie toegekend gekregen. Dat is veel, weet Dirkx. “Deeltijders maakten er inmiddels volop gebruik van.”
Maatschappelijke opdracht
Volgens Daan van der Velden van de dienst Marketing en Communicatie van Fontys, heeft het stoppen van STAP nauwelijks invloed op het Fontys-programma Leven Lang Ontwikkelen (LLO). “We gaan door met het versterken van de positie van Fontys als partner in LLO vanuit onze maatschappelijke opdracht.”
Ook al was de STAP-regeling volgens Van der Velden verre van perfect, toch vindt hij het jammer dat de overheid dit besluit heeft genomen. “Omdat hiermee een stimulans om je als werkende om- of bij te scholen wegvalt. Zeker voor mensen met een minder groot budget.”
Gelukkig zien we dat werkgevers in de meeste gevallen de scholing (deels) betalen voor de werknemer, besluit hij. [Marieke Verbiesen/HOP]