Onderwijsvernieuwing is niet nieuw, afspraken wel
Studenten nemen de regie over hun eigen leerproces, krijgen meer vrijheid en leren van de keuzes die ze maken. Deze uitgangspunten van talentgericht onderwijs zijn niet nieuw binnen Fontys. Wat wel nieuw is, zijn de afspraken die hierover zijn vastgelegd.
“Om onze maatschappelijke opdracht – bijdragen aan een duurzame, inclusieve en vitale samenleving – optimaal uit te kunnen blijven voeren, moeten we ons ontwikkelen tot een talentgericht, onderzoekend en wendbaar Fontys”, zei bestuursvoorzitter Joep Houterman vorig jaar in een interview met Bron.
In dat licht is een aantal Fontysinstituten begonnen met het invoeren van talentgericht, meer flexibel onderwijs. Sommigen jaren geleden al en met succes, zoals bij ICT, anderen recenter en minder succesvol, zoals bij de Juridische Hogeschool. Hierdoor ontstonden regelmatig stevige discussies over onderwijsvernieuwing en de vraag naar richtlijnen nam toe. Het kader Talentgericht Onderwijs , dat recent door het college van bestuur is vastgesteld, moet hierin duidelijkheid bieden.
Onderwijseenheden
Dat gebeurt aan de hand van een aantal basisafspraken, die zijn gekoppeld aan de vijf uitgangspunten voor leren, de Fontys-principes voor de vormgeving van het onderwijs. Een van de opvallendste afspraken is dat er gewerkt gaat worden met leeruitkomsten van 15 of 30 studiepunten.
Dit houdt in dat Fontysopleidingen met hetzelfde landelijke beroeps- of opleidingsprofiel de leeruitkomsten en de groepering daarvan in onderwijseenheden met elkaar afstemmen. Studenten bepalen zelf hoe ze hiervan gebruik gaan maken. Tegelijkertijd is er ook altijd nog een voorgestelde leerroute die studenten kunnen volgen om hun leerdoelen te halen.
In het nieuw vastgestelde kader staat ook dat talentgericht onderwijs gefaseerd wordt ingevoerd. Het resultaat staat vast, maar de stappen die iedere opleiding en elk instituut zet zijn anders. [Tekst gaat verder onder de foto]
Daar hoort bij dat docenten, leidinggevenden en onderwijsondersteunend personeel goed worden voorbereid op hun coachende rol en dat studenten worden begeleid in hoe ze de regie over hun eigen leerdoelen kunnen nemen. In het verleden ging dat wel eens mis omdat de nieuwe onderwijsmethode in één keer werd ingevoerd. De overgang bleek te groot voor zowel docenten als studenten.
Wat ook verandert, is dat iedere opleiding werkt met het Fontysbrede kader toetskwaliteit. Ook het werken met vastgestelde processen en systemen is nog een uitdaging. Maar instituten blijven verantwoordelijk voor hun eigen onderwijs. Daarbij kunnen ze wel van elkaar leren, sommige instituten zijn al verder in het doorvoeren van de onderwijsvernieuwing.
Ervaringen uitwisselen
Om dit te bevorderen neemt de dienst Onderwijs en Onderzoek het voortouw met het Fontys Netwerk Onderwijsinnovatie. “Samen met docent-innovatoren uit de instituten bieden we ondersteuning aan instituten bij het implementeren van talentgericht onderwijs”, aldus Mirjam Woutersen, directeur van de dienst Onderwijs en Onderzoek.
Wordt met het kader Talentgericht onderwijs voorkomen dat onderwijsvernieuwing voor problemen gaat zorgen op instituten? “Niemand zal beweren dat er nooit meer iets misgaat”, aldus Woutersen. “Maar docenten en studenten mogen niet de dupe worden van het proces van onderwijsvernieuwingen. Ook de onderwijskwaliteit mag niet in het gedrang komen. Getuige het feit dat we een kader hebben opgesteld en nog een programmaplan gaan opzetten om ondersteuning in het veranderproces beter te organiseren, betekent dat we geleerd hebben van eerdere gebeurtenissen.” [Marieke Verbiesen]
Als ik als buitenstaander dit artikel en dit kader zo lees dan zie ik maar 1 ding: dit is precies de weg om verder weg te geraken van algemeen draagvlak voor hetgeen je wilt bereiken.....
https://vernieuwenderwijs.nl/wp-content/uploads/Schermafbeelding-2021-11-02-om-08.22.02.png
Daaronder zit vooral een mensbeeld, een manier waarop je naar leren en ontwikkeling kijkt en vanuit welke opvattingen je het leren wil beschouwen en stimuleren. Veel wat oudere leertheorieën en concepten zijn gebaseerd op een mechanistisch mensbeeld. Dit is ook de kritiek op de theorieën over het behaviourisme en het cognitivisme, die een te eenzijdig beeld van leren gaven en te weinig ruimte boden aan de persoon van de lerende zelf. Door onderzoek bleek dat leren complexer, dynamischer, en meer organisch is. De missie Fontys for Society, de vijf uitgangspunten voor leren en de afspraken die er nu liggen geven meer ruimte om deze complexiteit een goede plek te geven in ons onderwijsontwerp.
Het is een begin, een speelveld en juist door de diversiteit binnen Fontys zie je dat verschillende opleidingen hier ook al op verschillende manieren vorm aan geven. Van deze verschillende vormen en aanpakken kunnen we leren en elkaar inspireren. Een mooie balans tussen enerzijds richting geven en anderzijds ruimte laten om hier zelf betekenis aan te geven. We zijn er nog lang niet en een transitie als deze kost tijd, energie en het gaat ook niet altijd alleen maar goed. Maar als ik zie hoeveel positieve energie er bij Fontys is en collega's die met hart en ziel werken (zowel de voor- als tegenstanders) kunnen we samen heel mooi onderwijs vormgeven waarin talenten van studenten, maar ook van collega's een prominente plek krijgen.
Als nieuw onderwijs studenten uitsluit, gaat er iets niet goed en moet je terug naar de ontwerptafel, analyseren hoe dit komt en je onderwijs aanpassen. Doe je dit binnen je eigen team?
Als er te weinig ruimte is voor kennis en feiten, moeten jullie als team samen een analyse maken van wat voor jullie dan belangrijk is in kennis en feiten en daar eventueel een bijstelling op maken, want er is ruimte voor kennis in nieuwe opleidingsvormen. Doe je dit binnen je eigen team?
Ik loop nu zelf al een tijdje rond bij HRM / TP voor ondersteuning in onderwijsvernieuwing, maar ik heb je nog nooit gezien in één van de dialoog of ontwerpsessies, ik zie je geen bijdrage leveren in hoe we dit dan in jouw ogen wel goed kunnen vormgeven en ik hoor je collega's ook niet over jouw rol in een curriculumcommissie, projectgroep of werkgroep.
Aangezien je van kennis houdt wil je ik je graag dit boek adviseren. Laatst via linked in ook al gedaan!
https://www.debezigebij.nl/boek/verslaafd-aan-ons-eigen-gelijk/
Een ander interessant model om eens op te reflecteren is de Dramadriehoek. Misschien qua wetenschappelijke evidentie niet het meest doorwrochte model, maar wel interessant om eens mee te reflecteren. Kan in ieder geval geen kwaad.
Het is zeker bij onderwijsvernieuwing geen normale gang van zaken om mensen persoonlijk aan te vallen. Maar als we hier alleen maar de reacties van Tina en Henk zichtbaar maken geeft dat ook een vertekend beeld van hoe er in de organisatie nagedacht wordt over onderwijs. Als je je op sociale media zo nadrukkelijk uitlaat en de organisatie (ook mijn werkgever waar ik met trots voor werk) 'persoonlijk' aanvalt, mag het tegengeluid ook zichtbaar worden. Heb even getwijfeld of ik het zou plaatsen, maar je kunt niet niet communiceren. Vandaar. Of het verstandig is, ik denk het niet, maar ik ben ook een mens inclusief mijn tekortkomingen ;-)
Als overigens een student van ons zich heel negatief over ons uit laat naar het werkveld zonder naar het eigen aandeel daarin te kijken zal ik hem of haar hier ook op aanspreken. Onze studenten doen dit echter meestal niet zo snel op social media.
Voor wat betreft een tegengeluid ben ik het zeker met je eens dat het mogelijk moet zijn om beide kanten te belichten, maar ik heb wel wat moeite met het persoonlijk (als in op de persoon spelen) en 'persoonlijk' (kritiek op de organisatie) op één hoop te gooien. Ik hou van een felle discussie, maar zodra het in het openbaar gebeurt moet je wel voorzichtig zijn dat fel en persoonlijk niet door elkaar gaat lopen.
En ja, ik snap heel goed dat iemand zich persoonlijk aangevallen kan voelen door kritiek op de organisatie, een methode of een beleidsrichting - zeker wanneer je zelf gepassioneerd eens bent met wat er gebeurt - maar het is dan toch wel netjes (zeker op een openbaar medium, wat Bron is) de reactie op de inhoud te laten en het persoonlijke deel offline met elkaar te bespreken.
Ik hoop overigens dat je niet alleen een student aanspreekt die zich negatief uitlaat zonder het eigen aandeel te bekijken, maar ook als die student het (of dat nu terecht is of niet) persoonlijk maakt, en die student dan leert het met de persoon zelf te bespreken ipv met anderen.
Recent verscheen het boek van Maarten Huygen “Nog wat geleerd vandaag? Hoe kennis terugkeert in het onderwijs” (Boom, 2023).
Hierin bespreekt hij de wetenschappelijke basis – of liever gezegd het ontbreken daarvan – van verschillende vernieuwende onderwijsvormen en wat er zoal geleerd is – vooral niet geleerd – van succesvolle – en vooral minder succesvolle – onderwijsvernieuwingen van de laatste honderdvijftig jaar.
Een aanrader voor alle onderwijsvernieuwers en onderwijsbeleidsmakers.
Ik schreef er een recensie/opiniestuk over op ScienceGuide:
https://www.scienceguide.nl/2023/12/onderwijsvernieuwing-dient-vaak-alleen-de-ideale-student/
Ook voor jou misschien een leuke titel: https://www.debezigebij.nl/boek/verslaafd-aan-ons-eigen-gelijk/.
Als je bepaalde 'misschien vernieuwende' uitgangspunten voor leren goed toepast kan je juist veel beter aansluiten op de verschillen tussen studenten, sterker nog deze zijn uitgangspunt, en daar je begeleiding en ondersteuning op afstemmen. Die ruimte is er nu veel meer dan wanneer je één programma voor al je studenten aanbiedt. Dan is echter goede begeleiding heel belangrijk, dus daar moeten we in investeren! En ook docenten moeten dan op hun talent worden ingezet. Niet ieder mens is een goede begeleider en niet ieder mens een goede expert!
Vanuit studiesucces en het lectoraat Leren Floreren is er recent een mooie publicatie uitgekomen over autonomie-ondersteuning en de nuance hierin. Hier is ook een netwerk met best wat expertise, ook wetenschappelijk onderbouwd. https://www.fontys.nl/Download/Literatuurstudie-Student-aan-het-roer.htm
De kansenongelijkheid waar je zoveel over hoort is niet ontstaan in een innovatieve context (want dat heeft nauwelijks ergens echt de kans gekregen om door te ontwikkelen), maar in de context van docent- en aanbodgestuurd onderwijs.
..De meest gehoorde reactie op de titel "Verslaafd aan ons eigen gelijk" was: "O, dat is een perfect boek voor..." en op de puntjes volgde dan iemands manager, schoonmoeder, geliefde, ouder etc...
en enkele regels verder:
Niemand zei bij het horen van de titel: "Dat is nou een perfect boek voor mij!"