Lerarenopleidingen in de knel, maar er wordt niet geschrapt

“Wij zoeken elke euro bij elkaar om meer aandacht en tijd aan onze studenten te kunnen besteden en de kwaliteit van onze opleidingen zo goed mogelijk te borgen.” Dat zegt FLOT-directeur Ad Vissers in een reactie op de blog van student Roos Vervoort. Daarin stelt ze dat er niet bezuinigd mag worden op aankomende leraren.

Vorige week publiceerde Bron een blog van Roos Vervoort, student aan de lerarenopleiding van Fontys in Tilburg (FLOT). Ze maakt zich grote zorgen over de financiële gezondheid van haar instituut. Volgens Vervoort schreeuwt de maatschappij om goed opgeleide leraren, maar kan FLOT financieel het hoofd maar net boven water houden. Gevolg: het schrappen van lesuren en -nog erger- mogelijk het verdwijnen van lerarenopleidingen. Ze vindt dat er juist meer geïnvesteerd moet worden in lerarenopleidingen. Daar ligt onder meer een taak voor de overheid, meent Vervoort.

Ad Vissers, directeur van de lerarenopleiding van Fontys in Tilburg, erkent de problematiek. Hij bevestigt dat FLOT al tien jaar kampt met financiële problemen. Er stroomt minder geld binnen dan eruit gaat. Dat komt omdat er elk jaar minder nieuwe studenten instromen, terwijl de kosten gelijk blijven of zelfs stijgen. Maar volgens Vissers is dit geen trend die enkel geldt voor zijn instituut. “Het onderwijsveld in heel Nederland verkeert in dezelfde situatie. Er is structureel te weinig geld. Toch worden we nog steeds goed beoordeeld.”

Het moet beter
Niettemin vindt de directeur dat het beter moet. “Doordat we al zo lang met een beperkt budget werken, zijn er minder contacturen tussen docenten en studenten. Omdat er zelfstandigheid van ze wordt verwacht, vallen er meer studenten uit dan we zouden willen. En de druk op docenten is onverminderd hoog.”

Er is volgens Vissers geen discussie dat er wat moet gebeuren, maar hoe dat zou moeten gebeuren. “Dat kan voor iedere opleiding net iets anders zijn, daarom geven wij veel ruimte en vertrouwen aan teams om de best passende oplossing voor hun opleiding te vinden. Wij moeten en willen dat doen omdat de maatschappij voor goed onderwijspersoneel afhankelijk is van de docenten die wij opleiden.”

Anderzijds ligt de verantwoordelijkheid volgens Vissers bij de overheid. De directeur is van mening dat de maatregelen die de overheid neemt nauwelijks houtsnijden. “Een voorbeeld: de minister van onderwijs is met het voorstel gekomen om parttimedocenten die meer dagen gaan werken extra te belonen. Ik zou liever zien dat de minister het beroep van leraar structureel aantrekkelijker maakt door te investeren in de leeromgeving van de lerarenopleidingen. Dat is beter dan een ad hoc-regeling waarvan niemand weet hoe die uitpakt.”

Aan de poort rammelen
Om die reden vindt Vissers dat de hogescholen aan de poort van het Binnenhof moeten blijven rammelen. Wat hem betreft zou er bijvoorbeeld een financiële ondergrens kunnen worden ingevoerd die ervoor zorgt dat alle lerarenopleidingen, hoe groot of klein ze ook zijn, goede docenten kunnen blijven opleiden. Vissers ziet één lichtpuntje: “Er lijkt budget beschikbaar te komen voor kleine opleidingen die bedreigd worden.”

Een van de kleine opleidingen binnen de Fontys lerarenopleidingen die het moeilijk heeft, is Theologie Levensbeschouwing in Utrecht. Dit studiejaar heeft de opleiding maar een paar studenten aan zich weten te binden, en dat terwijl de opleiding volgens Vissers voorziet in een maatschappelijke behoefte. Blogger Roos spreekt haar zorgen uit over het voortbestaan van deze opleiding. Maar volgens de directeur is dat niet nodig. “Er worden geen opleidingen geschrapt”, zegt hij met nadruk.

In actie
FLOT is met verschillende acties bezig om opleidingen in de lucht te houden. “Wij zoeken elke euro bij elkaar om meer aandacht en tijd aan onze studenten te kunnen besteden en de kwaliteit van onze 49 opleidingen zo goed mogelijk te borgen”, belooft Vissers. “Zo gaan wij komend jaar een derde van onze huisvesting afstoten. Met het geld dat hierdoor beschikbaar komt, kunnen we meer docenten aantrekken. We hebben berekend dat dit bijna 10 procent extra tijd oplevert die docenten aan studenten kunnen besteden.”

Ook heeft FLOT het management laten krimpen van 11 naar 8 fulltimers om de coördinatie dichter bij de opleidingen te leggen. En er wordt kritisch gekeken naar de gezamenlijke kosten van overhead en diensten binnen FLOT en Fontys. De opleidingen hebben de ruimte gekregen om het onderwijs naar eigen inzicht in te richten. Dat is bijzonder in een sector die door de overheid behoorlijk gereguleerd wordt, weet Vissers.

“Ik ben ervan overtuigd dat als je professionals het vertrouwen, de verantwoordelijkheid en de vrijheid geeft, je tot betere resultaten komt dan wanneer je ze een systeem oplegt. Bovendien heeft elk van onze lerarenopleidingen een eigen identiteit en context om tot verbetering te komen. Ook studenten betrekken we bij dit proces.”

Creatieve oplossingen
Een van de oplossingen die zijn bedacht, is het laten samengaan van het leren van studenten die in verschillende fases van de studie zitten. Vissers: “Zo kunnen eerstejaars leren van ouderejaars die al goede leraren in spe zijn. Ook kan het onderwijs zo ingericht worden dat de lessen van het tweede en derde jaar om het jaar worden gegeven aan studenten die hun propedeuse hebben gehaald.”

De tekorten van FLOT worden gedekt door andere instituten en opleidingen van Fontys. “Dat is fijn, maar dat moet je altijd goed kunnen uitleggen”, zegt Vissers. “En het is geen structurele oplossing.” Structureler is de Transitie Educatieve Opleidingen (TEO), waarbij alle educatieve opleidingen kijken hoe ze intensiever kunnen samenwerken om kosten te besparen en de kwaliteit van het onderwijs te borgen.

“Het is geen gemakkelijk opdracht, maar we hebben een hart voor onderwijs en dat houdt ons gaande”, aldus Vissers. [Marieke Verbiesen]