Bonus voor leraren die meer uren willen maken: 'Pervers middel'

Minister Wiersma start binnenkort met een proef om het lerarentekort tegen te gaan. Hij wil parttimeleraren met een bonus verleiden om meer uren voor de klas te gaan staan. Bij Fontys wordt er niet meteen positief op gereageerd.

Wiersma, minister voor primair en voortgezet onderwijs, begint binnenkort met een proef waarbij leraren die meer gaan werken een bonus krijgen. Bedoeling daarvan is dat leraren hun parttimecontract omzetten in een fulltimecontract of dat leraren van bijvoorbeeld twee naar vier werkdagen gaan. Scholen die mee willen doen, moeten zich voor 1 december melden.

De kans is klein dat Fontys dat gaat doen. “We hebben de afgelopen maanden met een aantal instituten overlegd over de vraag of een Fontysbrede impuls, zoals een bonus of een algemene oproep, hier zou helpen”, legt Frans Möhring uit, directeur van de dienst Personeel & Organisatie.

“De conclusie was dat het in onze context niet veel zou toevoegen en dat we daarin ook te veel verschillen van de situatie in het primair onderwijs met een beperkt aantal vrij generieke docentrollen in een school.”

Daar komt nog eens bij dat medewerkers van Fontys volgens Möhring altijd al de mogelijkheid hebben om wijzigingen in hun parttime percentage voor te stellen en dat daar waar de nood hoog is, het gesprek over ophoging als mogelijke of tijdelijke oplossing voor schaarste actief wordt opgezocht. “Een generieke maatregel daarbovenop voegt niet zoveel toe, zo was onze conclusie. En bovendien zijn er binnen Fontys ook plekken waar geen onderbezetting is”, zegt Möhring.

Oplossingen
Nus Waleson, directeur van Fontys Hogeschool Kind en Educatie, vindt dat de landelijke sector educatie elke mogelijke maatregel om het lerarentekort op te lossen, zou moeten beproeven. Maar heel enthousiast over het plan van minister Wiersma is hij niet.   

 “In het onderwijs, en dan bedoel ik met name het basisonderwijs, werken vooral veel vrouwen parttime. Als zij meer moeten gaan werken om de bonus te krijgen, terwijl tegelijkertijd  de tarieven voor de kinderopvang worden verhoogd, dan is het de vraag welke afweging ze maken.”

Fontys kan zich volgens Waleson beter inzetten voor het aantrekkelijker maken van de lerarenopleidingen en intensieve begeleiding om uitval tegen te gaan. “Schoolbesturen zorgen er samen met de pabo’s voor dat leerkrachten in de eerste twee jaar van de start van hun carrière intensief begeleid worden. Veel mensen vallen uit, zeker in deze krappe arbeidsmarkt. Deze maatregel moet daar een stokje voor steken.”

Andere middelen
Ad Vissers, directeur van Fontys Lerarenopleiding Tilburg, heeft het over dezelfde oplossing. Eentje die volgens hem veel beter werkt dan de proef met de bonus. “Ik ben voor een waardering van de complexiteit en diversiteit van onderwijsgevend personeel, maar ik ben tegen het idee van de proef. We kunnen beter de arbeidsvoorwaarden voor leraren aantrekkelijker maken om het belang van de noodzaak van het beroep in te laten zien.”

Een middel inzetten om fulltimers meer te laten verdienen dan parttimers, is volgens Vissers niet juist. “Parttime krachten zijn soms onhandig in een organisatie omdat je ze slechts beperkt in kan zetten, maar ze zijn ook heel waardevol. Ze zijn flexibel en kiezen bewust voor een bepaalde mix van werkzaamheden. Het klinkt in mijn oren niet terecht dat mensen die fulltime beschikbaar zijn, per uur meer betaald krijgen dan een parttimer.”

Het bedachte instrument om een splitsing tussen fulltimers en parttimers te maken, heeft naar zijn mening ‘niet de juiste geur, kleur en smaak’. “De bonus is een pervers middel om mensen te stimuleren om meer te gaan werken. Je gaat ze forceren. Je inspireert ze om dingen te doen waar ze niet de energie of tijd voor hebben. Mensen die nu als parttimer al een hoge werkdruk ervaren, zullen dat als fulltimer alleen nog maar meer hebben.”

Geen goed idee
Docent Onderwijskunde William Buys staat er hetzelfde in. Ook hij denkt dat de proef niet zal werken. “Ik denk dat veel mensen er heel bewust voor kiezen om twee of drie dagen te werken. Om meer thuis -bij de kinderen- te kunnen zijn, om meer vrije tijd te hebben of om welke andere reden dan ook. Vijf dagen werken is tegenwoordig bijna ouderwets.”

Buys denkt dat geld niet de trigger zal zijn om hen uit de door hun gekozen balans te halen. “En bovendien: als iemand voor de bonus kiest en dus meer voor de klas gaat staan, doet hij dat dan nog wel om de juiste redenen? Doet hij het als passie voor zijn vak of voor het geld?” [Karen Luiken]