Is het al wat beter toeven in centrum Oss of Roosendaal?

Het project De Ondernemende Binnenstad won maandag de Fontys Onderzoeksprijs. Docenten, studenten en werkveld onderzochten samen hoe leeggelopen binnensteden in Brabant weer ‘vitale centra’ kunnen worden. Wat hebben zij bereikt? Is het al beter toeven in het hart van Oss of Roosendaal? 

“Vooral de kleinere steden hebben het moeilijk, maar er gebeuren veel goede dingen”, zegt docent/onderzoeker en projectleider Bart de Zwart, die maandag namens het hele team de prijs in ontvangst nam.

Peperstraat Oss
Als voorbeeld noemt hij de Peperstraat in Oss. “Dat is zo’n typische aanloopstraat naar de binnenstad. Dat soort straten werd na de financiële crisis van 2008 het eerste getroffen, veel winkels verdwenen er.”

“Maar nu is het weer een levendige straat met nog steeds winkels, maar ook bijvoorbeeld een kinderopvang en woningen. De gemeente knapte de openbare voorzieningen op. Hier kun je zien wat een stad kan bereiken als gemeente, vastgoedontwikkelaars, ondernemers en bewoners samenwerken.”

De diversiteit moet weer terugkomen in steden, zegt De Zwart. “Midden vorige eeuw werden binnensteden winkelcentra. Wonen en werken verdwenen. Daardoor kreeg je een kwetsbare monocultuur, die in elkaar stortte door de crisis en de opkomst van internetwinkelen.”

Kracht praktijkonderzoek
De docenten en studenten van de opleiding Vastgoed & Makelaardij deden ‘vitaliteitsonderzoek’ in verschillende steden, zoals Oss, Deurne en Roosendaal. De bevindingen werden steeds besproken met de belanghebbenden, bijvoorbeeld vastgoedontwikkelaars en gemeenteambtenaren. 

“Zo ontstond er intervisie met professionals. Wij traden op als kritische luisteraars. Voordeel van deelname van de studenten daarbij is dat zij nog heel onbevangen zijn. Zij stellen vragen en komen met onderwerpen waar professionals die al lang in het vak zitten, niet meer aan denken. Dat werkte verfrissend.”

Daarin zat volgens De Zwart de kracht van het praktijkonderzoek van De Ondernemende Binnenstad. “Wat we vooral hebben gedaan is analyseren wat er gebeurt, processen naar boven halen en dan opwerken naar algemene principes. Zo kun je kennis delen en gaat het werkveld Fontys waarderen als kennisinstelling.”

De opleiding organiseerde ook mastersclasses voor het werkveld én maakte een documentaireserie over Brabantse binnensteden, uitgezonden op Omroep Brabant.

Duurzame binnensteden
Hoewel het project De Ondernemende Binnenstad is gestopt, gaat het onderzoek door. De Zwart gaat vanuit het Fontys-thema Smart Society nog een stap verder met het onderzoek naar ‘vitalisering’ van de binnenstad, samen met twee andere onderzoekers. 

“We willen daarbij ook zaken als duurzaamheid en circulariteit betrekken. Dat gaat dan om zaken als toegankelijkheid van steden. Je kunt bijvoorbeeld wel duurzame producten verkopen in een winkel, maar wat heeft dat voor zin als de koper met zijn auto naar de stad komt?”

Creatieve broedplaatsen
Daarnaast gaat De Zwart verder met een onderwerp waar hij ook al wat langer mee bezig was: het belang van creatieve broedplaatsen voor een stad. De plekken, vaak aan de rafelranden van de stad, waar kunstenaars of kleine ondernemingen zich vestigen. 

“Die hebben ook een belangrijke waarde voor de leefbaarheid van een stad. Wij willen onderzoeken hoe die toekomstbestendiger kunnen worden. Je ziet vaak dat dergelijke plekken op den duur toch worden weggedrukt door commerciële initiatieven.”

Huurprijzen differentiëren
In de visie van De Zwart draait alles om een integrale gebiedsbenadering, waarbij partijen samenwerken en voorbij hun eigen belang denken om een stad levendig te houden. “Vastgoedeigenaars moeten bijvoorbeeld hun huurprijzen van panden differentiëren, zodat ook een kapper of klein bedrijfje zich er kan vestigen.”

Dat is overigens volgens De Zwart ook meteen de meerwaarde van dit praktijkonderzoek voor de studenten van opleiding Vastgoed & Makelaardij: “Onze studenten worden al lang niet meer opgeleid om alleen makelaar van woningen te zijn. Ze houden zich bezig met gebieds- en projectontwikkeling, moeten kunnen omgaan met allerlei soorten professionals en het grote geheel in de gaten houden. Dat is uitdagend. De vastgoedprofessional wordt steeds meer een regisseur. ” [Petra Merkx]

Het onderzoek is gepubliceerd in de HBO Kennisbank.

De eerste prijs werd dit jaar aan twee projecten uitgedeeld. Naast De Ondernemende Binnenstad kreeg ook Een Punt voor Gym een eerste prijs. De derde prijs ging naar: Kristel Alons en Guy Somers van Fontys Hogeschool Transport en Logistiek met het project SYN-ERGIE. Zie ook het artikel Docent van het Jaar Cyriel: “Erkenning voor wat je doet" voor de andere prijzen die tijdens de nieuwjaarsbijeenkomst van Fontys werden uitgereikt.