Bestuur houdt vast aan reorganisatie mediatheken

Ik lees op de portal transitie mediatheken dat het transitieplan op 8 december opnieuw voorgelegd wordt aan de CMR. Het feit dat ik dit bericht moet lezen in een portal en daarover door niemand anders wordt geïnformeerd, niet door leidinggevende, CvB of projectteam zegt veel over het communicatieproces in dit project.

De uitspraak dat fysieke collecties steeds minder van waarde worden kan ik niet plaatsen. De vraag is voor wie en met welk doel. Wanneer mediatheken niet alleen als collecties gezien worden maar ook als fysieke ontmoetings- en werkruimtes, dan zou in het concept van Fontys for Society de deuren van de mediatheken wagenwijd open moeten BLIJVEN staan. Juist in de co-creatie van nieuwe praktijken, gebaseerd op eerder ontwikkelde en verworven kennis, is het belangrijk om hierbij ook gebruik te kunnen maken van fysieke, tastbare producten als boeken, tijdschriften en spellen.
Creativiteit ontstaat wanneer je er niet doelgericht mee bezig bent. Een rondje langs de boekenkasten, om te kijken wat er staat, heeft mij vaak met een voor mij onbekend maar waardevol boek of artikel naar buiten doen gaan, waar ik vervolgens mijn studenten weer kon inspireren.
Vanuit de inclusiviteitsgedachte kan een fysieke mediatheek naast een digitale recht doen aan het gebruik van andere intelligenties en kanalen van waarneming, anders dan taal en cognitie.
De fysieke mediatheek heeft ook heel veel waarde voor studenten die graag buiten hun kamer willen studeren omdat ze zich dan beter kunnen concentreren. Door af te spreken samen in de mediatheek te studeren kunnen zij ook de behoefte aan sociaal contact en elkaar motiveren vorm geven, wat gezien de ervaringen met de lockdowns van ontzettend groot belang is gebeleken.
De studenten van Fontys kunnen daarvoor niet meer terecht bij bijvoorbeeld de bibliotheek van de Universiteit van Tilburg: zij hebben de toegang beperkt tot hun eigen studenten.
In dit besluit hebben deze behoeften niet de aandacht gekregen die ze verdienen.

Na een paar dagen nadenken, heb ik alsnog besloten tot een reactie. En niet zozeer een inhoudelijke aangaande het mediatheekwerk. Ik zie genoeg reacties, hier en onder eerdere stukken, waar ik weinig aan toe te voegen heb. Het leeft wel, dat is duidelijk.

Maar ik heb wel wat vragen/opmerkingen van een andere orde:
Hoe onafhankelijk is Bron als het CvB opnieuw uitgebreid aan het woord gelaten wordt zonder een kritische vraag of andere betrokkenen aan het woord te laten?
Hoe netjes is het van het CvB om lopende het traject de druk bij de CMR te leggen dat er nu wel verwacht wordt dat het aangepaste plan op instemming kan rekenen?

Er wordt gesteld “Te weinig draagvlak binnen de organisatie, zo luidde samengevat het bezwaar van de cmr”. Dit stond inderdaad zo verwoord in diverse Fontysmedia zoals op actueel https://www.fontys.nl/actueel/geen-duidelijkheid-over-transitie-mediatheken/ en op de hub bij nieuws https://hub.fontys.nl/Nieuws/Meer-draagvlak-nodig-voor-transitie-mediatheken.htm , maar heeft de CMR dit ook bevestigd? Is BRON zelf aanwezig geweest bij de betreffende vergadering? In een mail van Hans Nederlof aan de mediatheekmedewerkers op 21-10-22 stond “Zoals bekend heeft op 20 oktober jl. overleg plaatsgevonden tussen de centrale medezeggenschapsraad (cmr) en het college van bestuur (cvb) over de transitie dienstverlening mediatheken.De cmr heeft naar aanleiding hiervan niet ingestemd met de inhoudelijke richting die is weergegeven in het transitieplan. Ook heeft de cmr niet ingestemd met de personele gevolgen die voortvloeien uit die inhoudelijke richting.” Dit lijkt toch wat meer te behelzen dan draagvlak… Het checken waard lijkt me.

Hans Nederlof zegt “Ook elders binnen het hoger onderwijs zie je dat fysieke collecties steeds minder van waarde worden.” Is dat zo? Het wordt gesteld als een feit maar vraagt om factchecking. Heeft Bron dat elders in het Hoger Onderwijs nagevraagd? Ja in het onderzoek dat aan de basis ligt van deze transitie, staan in de bronnenlijst InHolland en Avans vermeld en daar is dat inderdaad het geval. Maar hoe zit het bij de HAN, de HU, HvA, Windesheim, Saxion? En is het niet zo dat universiteitsbibliotheken al helemaal nergens ter discussie staan? Interessant om eens nader uit te zoeken door een onafhankelijk nieuwsmedium.

Verderop in het stuk staat: “Dat alles is ook van invloed op de transitie van de mediatheken. Waar overigens specifieke collecties van individuele instituten niet onder vallen. Dat mogen de instituten lokaal regelen en dat kunnen zij ook zelf het beste doen.”
Hier lijken me ook wat kritische vragen op zijn plaats: Hoezo vallen de collecties niet onder deze transitie? Zo’n wezenlijk onderdeel van de mediatheken laat je buiten beschouwing? Door de omschrijving “van individuele instituten” lijkt het misschien niet zo maar het betreft hier gewoon de collecties die altijd zijn aangeschaft en beheerd door de mediatheken in overleg met de instituten. Met name dat de instituten het nu zelf ”mogen” regelen klinkt heel vriendelijk maar vraagt toch ook om dóórvragen? Hoe staan instituten hierin? Waar gaan ze die collecties laten, hoe gaan ze die beheren en beschikbaar stellen aan studenten en docenten?

En dan de uitsmijter “Afgelopen jaar viel wel het een en ander aan te merken op de communicatie over dat proces, zo geeft hij toe. “Je moet zorgvuldigheid en snelheid steeds tegen elkaar afwegen. En die eerste is nu even belangrijker. Het gaat ook om collega’s.” Dit klinkt heel sympathiek, empathisch maar misschien had Bron eens door kunnen vragen waaróm het eigenlijk allemaal zo lang geduurd heeft? Waarom er vóór de zomer van 2021 al een onderzoek lag, maar het hele traject pas in maart 2022 een echt vervolg kreeg? Waarom er op dat moment eerst kaders werden gecommuniceerd waarmee een projectgroep aan de slag moest om deze verder uit te werken. En of dat dat niet de verkeerde volgorde was en daarmee een haast onmogelijke opdracht?

En tot slot: hoe zorgvuldig is het om nu dit artikel te (laten) plaatsen en daarmee de CMR voor de voeten te lopen? En Bron, het onafhankelijke nieuwsmedium van en voor Fontys Hogescholen, leent zich ervoor…..

Te gek voor woorden...... heel heel erg dit besluit...

De mediatheken zijn al 'digital first' - het overgrote deel van de collectie bevindt zich in digitale databanken.

Wat ik graag zou willen weten is hoe het bestuur zich voorstelt bij het lokaal regelen van 'specifieke collecties van individuele instituten'. Dat die in nieuwe, instituutsspecifieke media- of bibliotheken worden ondergebracht? Als docent, lerarenopleider en literatuurhistoricus kan ik het bestuur verzekeren dat veel materialen eenvoudigweg niet door digitale middelen te vervangen zijn.

De opmerkingen over open access in dit interview begrijp ik niet helemaal. Wellicht ontbreekt de context, maar open access betekent over het algemeen dat men minder - niet meer - hoeft te organiseren, tenzij het om het 'subscribe to open' model gaat.

I can imagine that the CvB looks at the need from student's perspectives as well. From that perspective it doesn't look good. My colleagues report that when we ask 200 first year economics students if they have ever read a book, about 35% report that they have NEVER read a book. So these are the students we are asked to teach. What value does the mediatheek have for such students? It won't matter if we go all digital, more and more of our younger generation simply lack the motivation and attention span to read, and read well. Too bad that blended learning is not the answer. To learn you need to focus, work hard, and work your way through new concepts. Since Lecturers can not "read" for the students, they have to do it themselves, which for the most part they are not cooperating. Thus at the end of every course, a majority of the non-readers have a deficient knowledge gap. It would be very NICE to keep the mediatheek and the excellent staff as it for the Lecturers and Professors at Fontys who do use the services daily and weekly though.

Mooi een boekentuin met koffie en ontmoetingsplekken. Neem een voorbeeld aan het gemeentehuis in Waalre waar cultuur, boeken, ontmoeting in een ruimte te vinden is. Wellicht een paar PC waar studenten gratis gebruik kunnen maken van online trainingen.
Van mij hoeft er geen balie te zijn met een medewerker maar wel een mooi boeken concept. Leuk als je er ook de krant kunt lezen en er real-time nieuws te zien is.
Misschien naast afschaffen, ook laten zien wat ervoor terugkomt.

Ik zou een lans willen breken voor de mediatheek. Maak er een werkruimte-café-boekentuin van. Laat het de ontdekplek zijn voor onze studenten. De plaats waar ze graag vertoeven. Digitaal lezen, is vluchtiger van aard dan boeken lezen. Je kunt minder gemakkelijk terugbladeren, relaties leggen tussen hoofdstukken, goed begrijpend lezen dan als je een boek in je handen hebt. Scannen van een boek gaat voor mij sneller dan een digitaal boek. Daarnaast zijn materialen en materialen-uitleen nog steeds hoognodig. Voor onze opleiding (pabo) kunnen we niet zonder materialen, zoals fysieke rekenmaterialen, leesboeken voor alle leeftijden en methoden. In een tijd waarin zelfs Armin van Buuren een cassettebandje gebruikt voor het delen van zijn werk, zouden we eens meer na moeten denken over wat we weggooien door deze digitalisering. Leren van kinderen gaat echt niet alleen digitaal. Het leren start met analoge, fysieke ervaringen. Daarvoor hebben we mensen in de mediatheken nodig die kennis hebben over de nieuwste uitgaven op elk gebied. Mensen die zelf mee expert zijn en mee zorg willen en kunnen dragen voor ons onderwijs. Mensen die docenten ontzorgen en mee helpen om goed onderwijs te realiseren. Ik heb jaren gewerkt met mensen die dit konden. De mediatheek stond midden in ons onderwijs. De achteruitgang is afgelopen jaren merkbaar. Minder mensen, minder expertise, minder materialen. De prentenboeken- en jeugdboekenverzameling is grotendeels weg. De reken-wiskundematerialen zijn zeer beperkt. De mogelijkheden om wat aan te schaffen (recente lesmethoden!!!) is er amper, want ze zijn al jaren te duur.
In de basisscholen zien we dat het gebruik van digitale methoden alleen, niet volstaat voor goed onderwijs. Laten wij dat dan ook niet (moeten) doen. Als ik iets fysiek laat zien of ervaren, dan werkt dat nog steeds het beste. Dus: #mediatheekmoetblijven. Voor mij is de eerste verdieping van bibliotheek "de Witte Dame" in Eindhoven een voorbeeld van hoe je dat kan blijven doen.

Is het voorstel, na alle reacties, inhoudelijk aangepast? Of is het gebleven bij het 'beter uitleggen' van die digital first (tunnel)visie?

Ik las even terug en kwam deze reactie tegen. Heel treffend!

Jolanda Jole27May2022
Je kunt zoveel aan de mediatheken toevoegen zonder de huidige mediatheken af te breken. Tot voor 2 jaar werkte ik bij JHS in de mediatheek, die bij de verhuizing naar de Campus niet meer bij de JHS mocht blijven. Mijn collega is weggegaan en ik ben ziek geworden. We hadden een fantastische mediatheek met alle moderne digitale functies die nodig waren. Goed opgeleid en van alle markten thuis. En open voor alle nieuwe dingen. Daar is niets meer van over. Mijn hart huilt bij alles wat er nu speelt binnen de mediatheken. 1 advies wil ik het CvB meegeven: maak niet dezelfde fouten als die andere Hogeschool 3-4 jaar geleden heeft gemaakt. En de kans is heel groot dat dat gebeurd, want ik zie een aantal namen voorbij komen die de transitie daar ook hebben begeleid: onrust, verdriet, wegvloeien van betrokken en goedopgeleide medewerkers was het gevolg. En wie zijn de dupe geworden: de studenten. Maar ook docenten, lectoren. Zeg maar gewoon het hele onderwijs. Een mediatheek is het hart van het onderwijs. De huiskamer waar studenten zich prettig voelen. Met alle vragen terecht kunnen en professionele belediging kunnen krijgen bij onderzoek en voorbereiding van lessen, scriptie of afstuderen. De fysieke mediatheek is veel meer dan alleen maar boeken. Die overigens heel belangrijk zijn zoals diverse onderzoeken aantonen. Leren uit boeken beklijft zoveel beter dan digitaal lezen en leren. Maar ja. Waarom zou je als bestuur naar de professionals luisteren of actief hierbij betrekken? En zeker moet het digitale deel verder ontwikkeld worden. En zeker moeten de uitgevers niet zo moeilijk doen. Maar dit kan allemaal naast elkaar bestaan. Zo zou het ook moeten voor het onderwijs en alle groepen die daarin participeren. Wat ik zou willen? Eens met het bestuur een goed gesprek hierover hebben. Zonder mitsen en maaren. Ik ben daartoe bereid. En u bestuur?
Reageer

Hoger onderwijs zonder de meest essentiele literatuur (standaardwerken zijn echt niet allemaal via www, gratis of betaald, te raadplegen) is m.i. ondenkbaar. Het zoeken en vinden van relevante literatuur of betrouwbare databronnen vraagt gedegen kennis (die bezitten de mediatheekmedewerkers), veel meer dan googelen. Ook betaalde onlinedatabanken vragen deskundig beheer.
Centralisatie, een mediatheek per vestigingsplaats, prima. Geen mediatheek lijkt mij het einde van de H en de B van het HBO. Dat dit ueberhaupt overwogen wordt, en dan ook nog terwijl het onderwijs ingrijpend gewijzigd wordt (Hill, ...), doet mij bijna huilen!