Lectoren zijn tegen opheffen van fysieke mediatheken

Het bestuur van Fontys buigt zich over een plan om alle mediatheken samen te voegen tot één Fontysbrede dienstverlening die voornamelijk nog digitaal zal zijn. De lectoren zijn het niet eens met dat plan en hebben dat het bestuur nu in een ongevraagd advies laten weten. 

Dat er iets gaat veranderen aan de mediatheken binnen de instelling was al langer bekend.  De discussie over de wenselijke mediatheekfuncties, -positionering en verdeling van kosten loopt al enkele jaren. Onderzoeken leidden vorig jaar tot de ‘Rapportage Onderzoek Mediatheken’, waarop het Fontysbestuur vroeg om een nadere uitwerking van het scenario ‘Toegang tot de wereld’. 

Onderdeel van dit scenario is onder meer de afbouw van de huidige mediatheken. Doel is te komen tot een plaats- en tijdonafhankelijke beschikbaarheid van digitale informatie en kennisbronnen. Voor de resterende (noodzakelijke) fysieke collecties wordt dan gezocht naar bijvoorbeeld samenwerkingsverbanden met bestaande bibliotheken in de omgeving.

De digitalisering van de wereld, inclusief het onderwijs, is een van de redenen waarom er iets moet gebeuren.  Maar ook wordt gewezen naar de nieuwe strategie Fontys for Society. Daarin spreekt Fontys de ambitie uit om een ‘onderzoekend Fontys’ te worden én om de ondersteunende processen en systemen te verbeteren. 

Met name vanwege dat laatste, ageren nu de lectoren. Zij zijn tot nu toe nooit bevraagd of betrokken in dit hele proces. Terwijl zij wel mede het uithangbord van dat onderzoekende Fontys zijn. [Tekst loopt door onder foto]

Gezien het belang en de urgentie van dit dossier, en het feit dat lectoren niet meegenomen zijn in de besluitvorming, brengen de lectoren daarom een ongevraagd advies uit.  “Alle lectoren zijn van mening dat mediatheken niet vervangen kunnen worden door volledig digitale dienstverlening en dat de transitie onze rol als kennisinstituut zeker niet zal versterken. Wel ondersteunen wij het gedachtegoed dat onderdelen van de huidige functies en aanbod van de mediatheek gedigitaliseerd kunnen worden."

De lectoren zien het belang van de fysieke mediatheek vanuit verschillende kanten. “Ten eerste vervult een mediatheek een belangrijke infrastructuur voor onderzoek. Het lijkt ons tegenstrijdig om enerzijds te investeren in meer onderzoek, en aan de andere kant een belangrijke levensader van datzelfde onderzoek te verwijderen.”

Kloppend hart
“De mediatheek is niet enkel de manier om kennis en informatie beschikbaar te stellen voor studenten en docenten, maar ook een manier om de kennis die we ontwikkelen in het lectoraat/instituut te ontsluiten. De mediatheken zijn daarmee het kloppend hart van onze organisatie. Het zijn letterlijk de voelsprieten binnen onze organisatie.”

“Fontys ondermijnt met sluiting van de mediatheken haar eigen Fontys for Society strategie die uitgaat van een kennisorganisatie die meer impact realiseert en zichtbaar is naar medewerkers, studenten en werkveld”, zo valt te lezen in de brief.

Als tweede punt stellen de lectoren dat juist in beroepenvelden waarin de praktijk snel verandert een hybride concept belangrijk is.  “Het verkrijgen van –bijvoorbeeld- een ethische basis vergt een ander studietempo, gedachtenproces of aandachtspanne vergeleken met het eigen maken van –bijvoorbeeld-  een nieuw businessmodel of programmeermethode. Beide zijn nodig.”

“Vanuit didactisch oogpunt moeten studenten enerzijds de snelheid en fragmentatie van online interactie en data vergaren tot zich kunnen nemen, en anderzijds de mogelijkheid hebben om te vertragen en juist offline in een mediatheekomgeving grotere stukken tekst kunnen bestuderen.”

Sticky campus
Ten derde vinden de lectoren dat een moderne, zichtbare en toegankelijke mediatheek een belangrijke plek kan vervullen als ontmoetings- en kennisplaats. Ze verwijzen daarbij naar de ‘herziene rol’ die bibliotheken en boekhandels de laatste jaren oppakken. “Zeker als we dit kunnen combineren met bijvoorbeeld de wens voor het scheppen van leerwerkplekken, een Green Office en de wens om events/lezingen/debatten te organiseren op de campus. Iets dat aansluit bij ons sticky campus gedachtegoed.”

Daarnaast wordt gewezen op het feit dat Fontys toch vooral een brede hogeschool is, met veel diversiteit onder de disciplines.  Uiteraard  is een meer digitale vorm van de mediatheek en onderzoek de toekomst en vraagt dat ondersteuning. Maar, zo stelt de lectorenraad, dat neemt het belang van fysieke plek niet weg: “Er is geen one size fits all. Bij FH ICT zijn boeken misschien niet meer zo relevant als bij bijvoorbeeld de kunsten en pedagogiek.” 

De lectoren adviseren daarom het streven naar een hybride onderzoeksinfrastructuur. “Deze kunnen we samen met studenten, docenten, onderzoekers en de collega’s van mediatheken ontwerpen, passend bij de diversiteit aan behoeften vanuit de verschillende disciplines en regio's.”

Gesprek
Het advies wordt door het overgrote deel van de lectoren onderschreven; slechts twee van de ruim veertig lectoren onderschrijven wel het belang van de functies van mediatheken, maar niet de noodzaak van fysieke mediatheken.

Volgens lector Vincent Pijnenburg is het college van bestuur uitgenodigd om bij de eerstvolgende lectorenraad het gesprek hierover aan te gaan.  Hij heeft er alle vertrouwen in, zo stelt hij, dat dit ook zal gaan gebeuren.  Het is wel kort dag, want het definitieve voorstel wordt nog dit collegejaar aan de centrale medezeggenschapsraad voorgelegd. [Jan Ligthart]