Weg met dat hokjesdenken
Sinterklaas is in het land, dus is de Zwarte Piet Discussie (ZPD) weer in alle hevigheid losgebarsten. Mijn 8-jarige dochter, die vol meegaat in de verhalen en belevenissen rond Sinterklaas en tegelijkertijd een enorme newsjunk is en het liefst drie keer per dag het journaal ziet, begrijpt niets van de ZPD. Ze vroeg mij laatst: “Mama, maken ze nu eigenlijk ruzie over hoe vaak Zwarte Piet onder de douche moet?”
Ik heb maar “Ja, lieverd” geantwoord; ook moeders weten niet altijd hoe ze met de polariserende ZPD moeten omgaan.
Polariseren lijkt een sleutelbegrip in de maatschappij van nu. Je ziet het bij veel meer thema's terug. Bij het milieu bijvoorbeeld. Je bent of voor het milieu of je bent tegen. En als je niet voor het milieu bent dan praat Greta Thunberg je met alle liefde en plezier een vliegschaamte aan.
Je bent voor de boeren of je bent tegen.
Je bent voor het onderwijs of je bent tegen.
Je bent voor de bouw of je bent tegen.
We zijn graag voor of tegen. We polariseren en denken in hokjes. Vorige week werd ik zelf op milde wijze in een hokje geplaatst. Op basis van mijn lol voor tentamens blijkt, aldus Dries die een reflectie gaf op mijn column, dat ik meer leef in een systeemwereld dan in een leefwereld. Ik ben evident een systeemmens en geen leefmens. Je bent voor de systeemmensen of je bent tegen.
En als we niet weten hoe we mensen in hokjes moeten indelen dan bedenken we tools om dat voor ons te doen. Zo is bij menig Fontys-club de DISC-assessment een populaire tool om mensen te bestempelen als blauw, geel, rood of groen.
Het is niet op vijf handen te tellen hoe vaak ik de afgelopen jaren gehoord heb: ‘Jij bent onderzoeker en econoom, dús jij bent hartstikke blauw’. Terwijl uit mijn DISC-assessment, voor wat die waard is, blijkt dat ik rood, geel én groen ben maar niet blauw. Je bent voor de blauwe mensen of je bent tegen.
Sinds een tijdje begeleid ik een alumnus met onderzoekambities. Dat is leuk voor hem, maar nog veel leuker voor mij. Doordat ik zijn passie voor toegepaste wetenschap een beetje mag voeden, kom ik namelijk in aanraking met allerlei interessante interpretaties en verbindingen.
Zo attendeerde hij mij laatst op een denkstroming die door het leven gaat als ‘polarity thinking’. In het kort komt dat erop neer dat je aspecten niet benadert in termen van of-of, maar in termen van en-en. Wanneer je de uitersten van twee polen weet te verbinden in plaats van tegen elkaar af te zetten, kan je samen veel verder komen.
Wij leiden de denkers van de toekomst op. Laten we ze alsjeblieft niet leren om te polariseren, maar om te verbinden. Laten we ze leren de dialoog aan te gaan. Laten we ‘polarity thinkers’ achterlaten om voor deze mooie planeet met al haar rode, gele, blauwe en groene pieten, boeren, docenten, bouwers, systeemmensen én leefmensen te zorgen.
Eveline van Zeeland neemt graag Fontys-gedrag onder de loep. Daarnaast is zij Associate Lector Smart Marketing & Strategie bij FHMM en auteur van Basisboek Neuromarketing.