Te veel drinken, levensmoe… het gaat nog niet goed met studenten

Eén op de vier studenten is weleens levensmoe en één op de zes is een zware drinker, blijkt uit een nieuwe monitor. En toch gaat het iets beter met het mentale welzijn van studenten dan twee jaar geleden.

Voor de tweede keer zijn duizenden studenten bevraagd over hun psychische gesteldheid en hun gebruik van drank en drugs. Een aanzienlijk deel heeft psychische klachten, is wederom de uitkomst, en aan het middelengebruik is weinig veranderd.

De eerste meting was in 2021, midden in de lockdown van de derde coronagolf, en het rapport van het RIVM, het Trimbos-instituut en de GGD’s sloeg in als een bom. De uitkomsten waren zeer zorgwekkend, vond het toenmalige kabinet. De effecten van die coronacrisis, zo bleek eerder deze week, ijlen nog steeds na. 

Deze keer was er geen lockdown en sommige uitkomsten zien er weer iets beter uit. Twee jaar geleden had meer dan de helft (51 procent) depressie- of angstklachten, deze keer is dat 44 procent. De eenzaamheid is afgenomen van 79 naar 62 procent.

Onverminderd urgent
Die verbetering “is natuurlijk goed nieuws”, vinden demissionair minister Dijkgraaf (Onderwijs) en staatssecretaris Maarten van Ooijen (Volksgezondheid), maar het probleem blijft volgens hen “onverminderd urgent”.

Ook studentenorganisatie ISO hangt de vlag nog niet uit. “Dit onderzoek luidt wederom de noodklok”, meent voorzitter Demi Janssen. Ze zou graag zien dat hogescholen en universiteiten een wettelijke zorgplicht voor studenten krijgen, zoals ook scholen die voor hun leerlingen hebben.

Dat één op de vier studenten weleens ‘levensmoe’ is geweest, wil overigens niet zeggen dat deze studenten allemaal suïcidaal zijn. (Denk  jij aan zelfmoord? Zoek hulp, bijvoorbeeld bij 113.) De vraag was of ze in de vier weken voor de enquête weleens de wens hadden dood te zijn of te gaan slapen en niet meer wakker te worden. Dat gevoel kan tijdelijk zijn, zeggen de onderzoekers. Slecht vier procent van de respondenten heeft dit gevoel ‘meestal’ of ‘bijna altijd’.

Drank en drugs
Alcoholgebruik blijft een probleem onder studenten. Eén op de negen (11 procent) drinkt helemaal nooit, maar van alle anderen drinkt 39 procent ‘riskant’: ze hebben na afloop weleens spijt, krijgen weleens het advies minder te drinken of kunnen verplichtingen niet nakomen door hun alcoholgebruik. Nog eens 4 procent heeft misschien een verslavingsprobleem.

Het drugsgebruik blijft ongeveer hetzelfde. Van alle studenten heeft 21 procent weleens xtc gebruikt en 14 procent deed dat in het afgelopen jaar. Voor cocaïne gaat het om respectievelijk 12 en 7 procent.

Respons
In totaal hebben 32 duizend studenten van dertien hogescholen en elf universiteiten vragen beantwoord, maar eigenlijk zijn dat er weinig: er waren zo’n 500 duizend studenten aangeschreven, dus de respons is 6,5 procent. De uitkomsten kunnen dus vertekend zijn, weten de onderzoekers.

Wel hebben ze gekeken of er bijvoorbeeld verschillen waren tussen de onderwijsinstellingen met een hoge en een lage respons. Die zagen ze niet. Hetzelfde geldt voor studenten die de vragenlijst meteen hebben ingevuld en studenten die dat pas na een extra wervingsactie op sociale media deden: die gaven ongeveer dezelfde antwoorden.

Toch schrijven de onderzoekers: “Voorzichtigheid is geboden om de resultaten van dit rapport als representatief te beschouwen voor de totale studentenpopulatie van Nederland.”

Fontys
Overigens is er bij Fontys Hogeschool veel aandacht voor deze problematiek. Zo waren in juni van dit jaar koningin Máxima en minister Robbert Dijkgraaf nog op bezoek bij Fontys Pedagogiek in Den Bosch om een uitgebreid onderzoeksrapport in ontvangst te nemen over stress en prestatiedruk onder studenten. Dat gebeurde bij dat instituut omdat er twee jaar een speciaal projectteam bezig was geweest met studentenwelzijn. 

Inmiddels is de leider van dat projectteam aangesteld bij Fontys ICT om ook daar in beeld te brengen hoe het met dat studentenwelzijn bij dit instituut is gesteld en hulp te bieden waar mogelijk. En Fontysbreed is er voor alle studenten hulp te vinden via Fontys Helpt. 
 [HOP/Jan Ligthart]