'Studietijd is tegenwoordig een hogedrukketel'
Koningin Máxima en minister Robbert Dijkgraaf ontvingen bij Fontys Pedagogiek in Den Bosch een uitgebreid onderzoeksrapport over stress en prestatiedruk onder studenten. “De studietijd is tegenwoordig een hogedrukketel”, aldus de minister. “Het tegenovergestelde zou het geval moeten zijn.”
Het onderzoek naar het mentale welzijn van studenten in het hoger onderwijs is gedaan samen met het Expertisecentrum inclusief onderwijs en het RIVM, en bevat ook bijdragen van Fontysstudenten en -medewerkers. Dat de psychische druk op studenten al sinds jaren toeneemt, en al helemaal door en na de coronacrisis, was al langer bekend. Maar dit onderzoeksrapport, genaamd ‘Harder, better, faster, stronger’, maakt duidelijker wat de oorzaken zijn en wat er mogelijk tegen gedaan kan worden.
“En we hebben de risicofactoren in kaart gebracht”, aldus Jolien Dopmeijer, projectleider studenten bij het Trimbos-instituut. “De aanpak en vermindering van stress en prestatiedruk is een gedeelde verantwoordelijkheid. Van de studenten zelf, van de opleidingen, van de overheid en van de maatschappij.”
De grote hoeveelheid onzekerheden in het leven van jongeren, individueel, op school én in de maatschappij, zijn niet te vergelijken met de situatie van pakweg twintig of vijftig jaar geleden. Zowel studenten als de minister zelf gaven tijdens de speciale bijeenkomst in Den Bosch aan dat vergelijkingen met voorgaande generaties daarom altijd mank gaan en er alleen maar voor zorgen dat de studenten zich nog minder gehoord voelen.
De koningin prees de onderzoekers en iedereen die eraan heeft meegedaan voor het werk wat zij hebben verricht. Zowel zij als de minister vinden het onderzoek van groot belang en ook dat er in praktijk iets mee gedaan wordt. Dijkgraaf wees erop dat het kabinet al enkele maatregelen heeft genomen die de druk enigszins van de ketel zouden moeten halen, zoals de herinvoering van de basisbeurs en de versoepeling van de bsa.
Praten
Maar vooral uit het panelgesprek, met daarin Fontysstudent Jelmer Fieret en Heidi van den Hout (projectleider van studentenwelzijn bij Fontys Pedagogiek), werd duidelijk waar de haken en ogen zitten. Net als bij de deelsessies waarin experts en studenten de diepte opzochten op bepaalde thema's. Er is te weinig ruimte en tijd voor zelfontwikkeling. En dat terwijl, zoals Dijkgraaf zei: “Dit nu juist de tijd en de plek is waar je je life skills ontwikkelt.” [Tekst loopt door onder foto's]
Vrijwel alle aanwezige studenten noemden gebrek aan tijd en ruimte. Dat, en het feit dat het ervaren van stress en prestatiedruk beter, vaker en gemakkelijker bespreekbaar zou moeten worden. Op de hogescholen en universiteiten, maar ook bij verenigingen en onder medestudenten. Als het om het onderwijs gaat, zouden vooral de docenten en coaches hierin een grote (voorbeeld)rol kunnen spelen.
Verlies
Fontysprojectleider Heidi van den Hout presenteerde de deelsessie, samen met onder andere Fontysstudent Daphne Pommé, waarbij de koningin en de minister aanwezig waren. Het ging dan over waar stress vandaan komt en in welke vormen, en het gevoel van verlies dat - als het een kleinere vorm van verlies is, waar niet om gerouwd wordt - niet altijd herkenbaar is. En hoe studenten verlies en daaruit voortkomende stress vaak wegdrukken, wat een hele kettingreactie aan verkeerde handelingen en emoties kan veroorzaken.
De koningin vroeg zich af of sommige stress niet gewoon tijdelijk is. En de minister had eerder al aangegeven dat stress ook gezond kan zijn, wat tot betere prestaties kan leiden. Maar over die stress ging het nu eigenlijk niet. Het meest enthousiast werd de koningin nog toen tijdens de presentatie werd uitgelegd dat de beste manier om studenten te ondersteunen ‘caring en daring ’ is: ondersteunen en helpen waar mogelijk en anderzijds uitdagen. Of dat nu gaat om beter te worden in iets, jezelf te ontwikkelen of problemen te tackelen dan wel bespreekbaar te maken. [Jan Ligthart]