Studenten stil na lopen straatroute dak- en thuislozen

Wat betekent het om dak- en thuisloos te zijn? Dat ondervonden eerstejaarsstudenten van Fontys Social Studies dinsdagochtend tijdens een straatroute langs plekken in de binnenstad van Eindhoven. Tijdens een drie uur durende wandeling vertelden twee ex-dakloze stadsgidsen over het leven op straat. ‘Heftig’, vinden de studenten.

Het stereotype beeld van de zwerver met een biertje onder de brug en een winkelwagen met spullen klopt allang niet meer. Dat blijkt al meteen als Mark (40) en Patrick (27) zich aan de studenten voorstellen. Allebei leefden ze enkele maanden op straat na opeenvolgende tegenslagen in hun leven. Bij Mark ging het mis doordat hij de dood van zijn vader niet kon verwerken, en bij Patrick nadat hij ziek thuis kwam te zitten met een WIA-uitkering.

“Het kan echt iedereen overkomen”, zegt Mark. “Bijvoorbeeld door een scheiding, mentale problemen, ontslag, verlies, ziekte. Tegenwoordig is 60 tot 70 procent dak- en thuisloos om economische redenen, niet omdat ze verslaafd zijn. Het gaat om mannen én vrouwen, en ze zijn van alle leeftijden en niveaus. Eindhoven telt zo’n 4.000 tot 5.000 mensen die dak- en thuisloos zijn. Dat zijn er ongelofelijk veel.”

Door studenten onder te dompelen in een andere leefwereld kunnen ze een dieper begrip ontwikkelen voor het leven van anderen, is het idee achter de straatroute, die onderdeel uitmaakt van de lesstof van de eerstejaars van Fontys Social Studies. Daarnaast leren de studenten ook over zichzelf, omdat ze geconfronteerd worden met hun eigen vooroordelen en aannames.

Eerlijk beeld
En die zijn er volop. “Daarom is het belangrijk - vooral voor toekomstige sociaal werkers - dat ze een eerlijk beeld krijgen van dak- en thuisloze mensen”, motiveert Hanneke van Lieshout docent bij Fontys en de professionele werkplaats Ervaring die Staat, een stichting die een veilige haven biedt aan kwetsbare mensen uit Eindhoven.

Ook Mark en Patrick zijn door een organisatie die zich inzet voor dak- en thuislozen geholpen. Patrick zit nog in een re-integratietraject en Mark werkt inmiddels zelf bij Klankbordgroep Dak- en Thuislozen (Kdet). Patrick is er vrijwilliger en beiden lopen ze de straatroutes, niet alleen met studenten, ook met particulieren en bedrijven. [Tekst gaat verder na de foto's]

De route die de Fontysstudenten lopen, is zo’n 10 kilometer en voert langs inloophuizen, nachtopvanglocaties en slaapplekken in de openlucht. De bezochte locaties en de verhalen van Mark en Patrick over zichzelf en andere dak- en thuisloze mensen laten diep indruk na bij de studenten. Zoals het verhaal over de doodgevroren jongen of de vrouw die na een scheiding op straat kwam te staan.

In de praktijk
Studente Lian (18) heeft voor deze opleiding gekozen omdat ze in haar werk iets voor anderen wil betekenen. Of ze met dak- en thuislozen wil werken, weet ze nog niet. Wel heeft ze een beter beeld gekregen van deze veelal onzichtbare doelgroep. “In de praktijk werkt dat toch beter dan wanneer je een verhaal hoort in een klaslokaal.”

Daar is medestudent Kaan (23) het mee eens. Ook hij had het klassieke beeld voor ogen van een dak- en thuisloze. “Als je een locatie met eigen ogen ziet, maakt dat toch meer indruk. Zoals het karton dat is achtergelaten tussen een gebouw en het treinspoor. Daar slapen ze dan op, terwijl ik ’s nachts in mijn warme bed lig. Dat zet me wel aan het denken.”

Onbewust loopt Lian regelmatig langs een andere verborgen slaapplek op het terrein van de TU Eindhoven. Onder een metershoge dichtbegroeide den met takken tot op de grond liggen spullen op de grond. Er ligt op dat moment ook iemand te slapen. De studente is er stil van. “Dak- en thuisloze mensen zijn overal om ons heen en we zijn ons er totaal niet van bewust.”

Ook van het verschil tussen rechthebbenden en niet-rechthebbenden waren de studenten niet op de hoogte. Kaan: “Als je niet uit Eindhoven of een naastgelegen dorp komt, ben je bij de meeste opvanglocaties niet welkom. Ik vind dat de overheid daar wat aan zou moeten doen. Meer opvanglocaties en opvang voor iedereen. Er mag geen onderscheid gemaakt worden tussen mensen.”