Tilburg,
11
april
2018
|
15:59
Europe/Amsterdam

Sterke docenten maken (in) de gammavakken

Hanneke Tuithof geïnstalleerd als lector

De overheid wil dat de gammavakken in het primair en voortgezet onderwijs meer samenwerken. Dat is nog best lastig, zegt Hanneke Tuithof. Tijdens haar installatie tot Fontys-lector gisteren, presenteerde zij haar onderzoek naar deze samenwerking. “We wilden weten hoe het er in de praktijk uitzag.”

door Petra Merkx
Voor wie het even kwijt is, de gammavakken zijn: aardrijkskunde, geschiedenis, maatschappijleer, economie en levensbeschouwing. Tuithof pleit ervoor dat scholen veel meer zelf invullen hoe ze de samenwerking tussen deze vakken inrichten en dat schoolleiding de regie neemt. “Uit ons onderzoek Hanneke Tuithofblijkt dat het pas werkt als scholen een duidelijke eigen visie hebben.”

Maar dat is vaak niet het geval. Bij de vmbo’s zijn de gammavakken vaak al geïntegreerd in het vak Mens & Maatschappij. Aardrijkskunde en geschiedenis werken samen in dat vak, soms ook met economie en maatschappijleer. “In de praktijk blijkt dat bijvoorbeeld een geschiedenisdocent zich vaak niet bekwaam voelt om les te geven over aardrijkskunde-onderwerpen. Dat leidt tot onzekerheid en niet doelgericht lesgeven.” Een respondent in het onderzoek merkte op dat een docent veel minder geïnspireerd kan lesgeven als het niet over zijn eigen vak gaat.

Ontwikkelen en professionaliseren
Daarom ook, zegt de lector, kan het alleen werken als docenten uit de verschillende disciplines de tijd krijgen om samen een nieuw lesprogramma te ontwikkelen. “Ik hoorde een docent verzuchten ‘waarom doen we dit ook alweer’? Het werkt niet als zo’n beslissing zonder onderbouwing en ondersteuning van bovenaf wordt opgelegd.”

Er moet ook tijd zijn om te professionaliseren. “De gammavakken zijn best verschillend. Een deel van het vak Aardrijkskunde (fysische geografie) sluit bijvoorbeeld meer aan bij de beta-vakken, terwijl geschiedenis iets meer een alfa-vak is. Deze manier van lesgeven vergt bovendien vakdidactische kennis. Die heb je niet meteen, daar gaan verschillende Lesgeven in een ander vak, vinden docenten vaak lastig.jaren overheen. Hoe je een havo 5-klas bij de les houdt op vrijdagmiddag, daarvoor heb je in het begin één methode. Door de jaren heen ontwikkel je nieuwe.”

Nieuwe vakken
De kenniskring van het lectoraat van Tuithof – Didactische werkvormen in de gammavakken - werkte voor het onderzoek samen met de landelijke ontwikkelgroep Mens & Maatschappij. Allerlei schooltypen kwamen in het onderzoek voorbij. In totaal werden achttien scholen onderzocht. “Het was leuk om te zien hoeveel verschil er was. Sommige scholen hadden zelf nieuwe vakken bedacht, zoals Burgerschap, Geschiedenis & Actualiteit.”

Naast de lastige punten in de samenwerking en de verbeterslagen die nodig zijn, hoorde de lector ook positieve verhalen. Zoals van een vrije school die werkt aan de hand van een thema waarvoor alle vakken hun input voor leveren. Of van scholen die door de samenwerking ook heel andere doelen haalden, zoals burgerschapsvorming en persoonsvorming of simpelweg een fijner rooster. “Ik zie de leerlingen nu meer uren per week”, reageerde een docent.

Verder onderzoek
Het onderzoek leidde tot een boekje en een Voorafgaand aan de installatie gaf Tuithof een openbare les.model dat scholen kunnen gebruiken om de samenwerking tussen de gammavakken te verbeteren.

Wat gaat Tuithof in haar lectoraatsperiode nog meer doen? “We gaan onderzoek doen naar de vakdidactische kennis die nodig is voor het geven van de afzonderlijke gammavakken. Wat is er nodig voor sterke docenten in de gammavakken?”

“We werkten in de ontwikkelgroep M&M al samen met de landelijke vakorganisaties van de gammavakken en andere lerarenopleidingen en dat blijven we doen. En we hopen met het expertisecentrum M&M te gaan samenwerken. We gaan dus verder met ons praktijkonderzoek naar hoe de samenwerking tussen de gammavakken beter kan. Want dat bleek ook uit ons praktijkonderzoek: tot nu toe is er weinig onderzoek gedaan en ook de scholen doen heel weinig aan evaluatie van samenwerking in de gammavakken.”

Het lectoraat van Tuithof valt onder Fontys Lerarenopleiding Tilburg (FLOT).