Prinsjesdag: kabinet trekt de beurs, ook voor onderwijs

Komend jaar trekt het kabinet 831 miljoen euro extra uit voor onderwijs, waarvan het leeuwendeel (646 miljoen) naar het primair onderwijs gaat. Het geld is onder meer bedoeld voor hogere salarissen in het basisonderwijs en de halvering van de collegegelden in de eerste fase van de lerarenopleidingen.

De aanhoudende economische groei (komend regeringsjaar weer 2,6 procent) blijft de beurs van de overheid spekken. Voor 2019 leidt dat tot een geraamd inkomstenplaatje van 305 miljard euro. Ook de onderwijssector profiteert daarvan. Alle geledingen krijgen een deel van de taart. Zo wordt het budget voor het hbo in 2019 opgeschroefd met 0,3 miljard, in vergelijking met 2018.

Volgens de Vereniging Hogescholen is er in werkelijkheid sprake van bezuinigingen. Want de begroting voor 2019 houdt geen gelijke tred met de studentenaantallen, wat voor het hbo leidt tot een korting op het budget van 8 miljoen euro in 2019. "Onverwacht en onbegrijpelijk", aldus voorzitter Thom de Graaf.

'Zonder de inzet van de studievoorschotmiddelen is in het hbo sprake van een daling van het budget als gevolg van bezuinigingen van vorige kabinetten. Het huidige kabinet heeft in het regeerakkoord daarnaast een doelmatigheidskorting opgelegd aan het hele onderwijs. Daar bovenop komt nu een extra bezuiniging van nog eens 8 miljoen euro voor het hbo', aldus de VH in een persbericht. "Des te meer is het noodzakelijk om de studievoorschotmiddelen naar voren te halen zoals ook de VSNU bepleit", aldus voorzitter Thom de Graaf.

Visies
Voordat de Miljoenennota vanmiddag werd gepresenteerd, zagen we al wat inleidende beschietingen. Inkoppertje: in haar column ‘Prioriteiten op Prinsjesdag’ zet Metro-columniste Ebru Umar ‘onderwijs’ op plek 1. ‘Onderwijs voor iedereen’, schrijft ze. ‘Waarom zitten kinderen thuis, is er geen passend onderwijs voor degenen die het nodig hebben of is er een lerarentekort? Onderwijs is de essentie van elke samenleving. Als je je bevolking dom houdt, is er geen ontwikkeling van onze maatschappij. Hou op met bezuinigen hierop.’

De opinie van Fontys-bestuursvoorzitter Nienke Meijer in het Eindhovens Dagblad graaft dieper. Strekking: ‘Als Nederland echt een rol van betekenis wil spelen, moeten we blijven leren en mensen aanmoedigen om een leven lang nieuwsgierig te blijven’. Meijer ziet de door SZW-minister Wouter Koolmees al eerder aangekondigde individuele leerrekening ‒ een soort persoonlijk ontwikkelbudget voor werknemers ‒ als een goed middel. Ze licht toe: ‘Ik ben gecharmeerd van het individuele karakter van deze maatregel. Mensen voeren op die manier de regie over hun eigen loopbaan. En ontwikkelen zich vanuit hun eigen passie en purpose.’

Reacties
De reacties op de rijksbegroting en Miljoenennota van vanmiddag zijn divers. Het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO) trok gisteren al fel van leer tegen het plan om de rente op studieschulden vanaf studiejaar 2020-2021 te verhogen. Deze maatregel zet afstudeerders, die als gevolg van het leenstelsel vaak toch al met een schuldenlast de arbeidsmarkt op gaan, nog verder onder druk. Ook vandaag zijn ISO en andere onderwijsorganisaties kritisch.

Rob van den Dungen, staflid bij Fontys Paramedische Hogeschool en lid van de centrale medezeggenschapsraad van Fontys, reageert als volgt op de Miljoenennota: “In elk geval een goed signaal dat de overheid verder investeert in bijvoorbeeld het tegengaan van het lerarentekort.” Volgens Van den Dungen gaat het daarbij niet alleen om financiële stimuli. Ook de innerlijke motivatie voor het leraarschap verdient blijvend aandacht. “Het leraarschap blijft voor velen een kwestie van een roeping. Dat betekent dat je niet alles bereikt met het halveren van het collegegeld.” En: waar het om die meer inhoudelijke visie op het vak gaat, kan Fontys een belangrijke rol spelen. “Fontys PRO heeft bijvoorbeeld volop aandacht voor zij-instromers. Juist mensen die vanuit een andere sector besluiten om voor de klas te gaan staan, zijn bezig met dat motivatie-aspect.”

Rekenfoutje
Was het een kleine verspreking? Of een keihard bewijs dat onderwijsinvesteringen cruciaal zijn? Bij de presentatie van de Rijksbegroting 2019 in de Kamer verwees minister Hoekstra vanmiddag naar de Noorse poolreiziger Roald Amundsen. Die had zich volgens hem optimaal voorbereid op wat komen ging: “Hij nam vier thermometers mee, want als er één kapot zou gaan dan had hij er nog twee op reserve.” Onze minister van Financiën heeft toch wel goed leren rekenen? [Frank van den Nieuwenhuijzen]