Ook het onderwijs kent grensoverschrijdend gedrag
Marco Borsato, Ali B, Jeroen Rietbergen, Marc Overmars, Kamerlid Gijs van Dijk. Grensoverschrijdend gedrag is een hardnekkig maatschappelijk probleem dat de laatste tijd bijna dagelijks in de media opduikt. Komt het ook voor in het onderwijs?
Het simpele antwoord is ja. Waar sprake is van ongelijkwaardige relaties kan machtsmisbruik en grensoverschrijdend gedrag voorkomen, stelt Dilana Schaafsma, associate lector bij Fontys. “Dus ook in het onderwijs. Tussen docent en leerling bijvoorbeeld, maar ook tussen collega’s onderling.”
Op de website Fontys Helpt is informatie te vinden over waar mensen terecht kunnen als zij zich niet veilig voelen. Voor studenten zijn er bijvoorbeeld studentcoaches, maar ook vertrouwenspersonen, decanen of psychologen. Medewerkers kunnen met hun leidinggevende in gesprek gaan, of deskundige hulp inschakelen van een vertrouwenspersoon, bedrijfsarts of ombudsman (bij een conflict).
Fontysdocent Inge van de Vorst kan daar – hoe triest ook – over mee praten. Zij had in het begin van haar carrière een vervelende ervaring met een collega. “Hij was voor mijn gevoel een buitenbeentje. Ik vond hem zielig en maakte uit sociale betrokkenheid af en toe een praatje met hem.”
Droom
Van de Vorst nam de uitnodiging aan om in de herfstvakantie in de lunchroom van een warenhuis een kopje koffie te drinken. “Toen vertelde hij me dat hij over mij had gedroomd. Ik liep naakt in mijn achtertuin.”
Ongemakkelijk? Jazeker, maar Van de Vorst zag nog geen rode vlaggen. Die kwamen pas later, toen ze een paar dagen later op school kwam.
“Ik kreeg van een andere collega te horen dat hij over mij had gezegd dat ik een prostituee zou zijn”, vervolgt ze. “Mijn eerste reactie was: die spoort niet helemaal. Maar toen een vrouwelijke collega dit hoorde en geschrokken reageerde met ‘dit kan echt niet’, drong het pas echt tot me door dat dit grensoverschrijdend gedrag was.”
Van de Vorst vroeg zich af ‘waarom ze zo naïef heeft kunnen zijn’. Waarom had ze niet meteen in de gaten dat dit te ver ging? “Mensen raken erin verstrikt”, beantwoordt ze haar eigen vraag. “Dit soort dingen gebeurt niet zwart-wit. Het gaat vaak heel sluimerend.”
Vertrouwenspersoon
De docent heeft destijds bij haar directeur een melding gemaakt van het incident en is vervolgens in contact gebracht met een vertrouwenspersoon. “Het is belangrijk dat er plekken zijn waar je je verhaal kunt doen. Al vind ik wel dat er binnen Fontys meer duidelijkheid mag komen over waar dit kan.”
De eerste stap in de goede richting is wat dat betreft al gezet. Fontys ondertekende twee weken geleden een Amnesty International-manifest waarmee de onderwijsinstelling wil laten zien zich in te zetten voor het bestrijden en bespreekbaar maken van seksueel geweld. Zowel bij studenten als medewerkers.
Actie ondernemen
Het is een begin, maar volgens associate lector Dilana Schaafsma nog lang niet de oplossing. “Ik denk niet dat er met een simpele handtekening iets gaat veranderen. Er moet actie volgen. Je kun wel een beleid maken, maar hoe ziet dat er in de praktijk uit?”
Praten, praten en nog eens praten. Dat is wat er volgens zowel Van de Vorst als Schaafsma moet gebeuren. Zeker als we het hebben over ongelijkwaardige relaties. Schaafsma: “Mensen kunnen een bepaalde macht hebben. Dat geldt voor artiesten en voetballers, maar ook voor docenten. Heb het daar met collega’s onderling over.”
Educatie
Het voeren van gesprekken kan dus absoluut helpen, maar tegelijkertijd moet de focus ook liggen op educatie. Op social media verschijnen nu bijvoorbeeld berichten over het opvoeden van je zoon, maar die boodschap zou - als het aan Schaafsma ligt - breder moeten worden getrokken.
“Álle kinderen moeten een goede opvoeding krijgen, niet alleen jongens. Het gaat niet alleen over mannen als daders en vrouwen als slachtoffers, het kan ook andersom.” [Karen Luiken]