Ook Fontysstudent worstelt nog met mentale gezondheid

De mentale gezondheid en het middelengebruik van Fontysstudenten wijkt niet veel af van het beeld aan andere Nederlandse hogescholen. Dat blijkt uit een inventarisatie van Fontys van een nieuw, landelijk rapport dat eind november verscheen. “We nemen de uitkomsten heel serieus”, aldus Sander Waulthers van de dienst Studentenvoorzieningen.

Het was het tweede onderzoek van RIVM, het Trimbos-instituut en de GGD’s naar de mentale gezondheid en het middelengebruik van studenten, het eerste verscheen in 2021. De resultaten van de nieuwe monitor laten zien dat een aanzienlijk deel van de studenten nog altijd psychische klachten ervaart en dat aan het middelengebruik weinig is veranderd. En toch gaat het iets beter met het mentale welzijn van studenten dan twee jaar geleden.

Dat concludeert ook Fontys. “Maar dat wil niet zeggen dat we achterover kunnen leunen”, zegt Sander Waulthers van de dienst Studentenvoorzieningen. “Studentenwelzijn blijft onverminderd urgent. We willen het gesprek over mentale gezondheid bevorderen. Daar schort het in het algemeen nog aan. Ook hebben we de afgelopen jaren de samenwerking met onze begeleidingsketens voor studenten geoptimaliseerd, waarmee we ervoor willen zorgen dat iedere student bij Fontys de juiste aandacht krijgt."

Aan de landelijke monitor deden 14.800 studenten van 13 hogescholen mee. 2.243 ingevulde vragenlijsten waren afkomstig van Fontysstudenten. Dat is 5,2 procent van de ingeschreven studenten bij de hogeschool. Op zo’n grootschalig onderzoek is dat een relatief lage respons. Waulthers benadrukt dan ook dat het rapport vooral een indruk geeft van de mentale gezondheid en het middelengebruik van studenten en geen precies beeld. “Toch nemen we de uitkomsten heel serieus.”

Veerkracht
Uit het instellingsrapport van Fontys blijkt dat de mentale gezondheid en het middelengebruik van Fontysstudenten die mee hebben gedaan aan de landelijke monitor, niet veel afwijkt van de gesteldheid van het totale beeld van studenten aan andere Nederlandse Hogescholen. 19 procent van de deelnemende studenten heeft een bovengemiddelde positieve mentale gezondheid (tabel 2.1), dat zijn de studenten die ‘floreren’. 54 procent van de deelnemende studenten heeft een gemiddelde of hoge mate van veerkracht.

Wel springen er een aantal zaken uit. Uit het Fontysrapport blijkt dat studenten iets meer last hebben van depressie en angstklachten (44 procent) dan gemiddeld (42 procent). “Maar dat moeten we wat nuanceren”, zegt Waulthers. Hij verwijst terug naar de landelijke monitor. “10 procent van de studenten heeft te maken met ernstige klachten. Bij 12 procent gaat het om matige klachten, terwijl 22 procent lichte depressie- en/of angstklachten heeft. [De tekst gaat verder onder de tabel]

Daarnaast ervaren Fontysstudenten iets meer prestatiedruk, 44 procent ten opzichte van 42 procent landelijk. Ook op eenzaamheid (60 procent), levensmoeheid (27 procent) en emotionele uitputtingsklachten (57 procent) scoren ze wat hoger. Daar staat tegenover dat meer dan de helft van de Fontysstudenten zich veerkrachtig voelt. Dat betekent dat ze een tegenslag kunnen weerstaan of dat ze na een tegenslag in staat zijn om er snel van te herstellen of zich kunnen aanpassen aan de veranderende omstandigheden. “Daarbij speelt ook de sociale onderwijsomgeving een belangrijke rol”, licht Waulthers toe. Hij wijst erop dat 60 procent van de Fontysstudenten aangeeft geen of juist positieve gevolgen te ervaren van de coronacrisis of -maatregelen.

Sociale veiligheid
Alcoholgebruik blijft een probleem onder studenten, het drugsgebruik blijft ongeveer hetzelfde, concludeerde het landelijke rapport. “Ook hierbij zien we dat er geen noemenswaardige verschillen zijn tussen Fontysstudenten en studenten van de andere deelnemende hogescholen”, aldus Waulthers. Op het gebied van overmatig en zwaar alcoholgebruik, het frequente en recente gebruik van cannabis, psychedelica en xtc en regelmatig vapen, liggen de cijfers bij Fontys een klein beetje hoger, maar niet significant.

“Wat studenten in hun vrije tijd doen, daar heeft Fontys weinig directe invloed op, laat staan zeggenschap", zegt Waulthers. "Wel heeft het innemen van deze middelen effect op de mentale gezondheid van studenten en kan het de studieresultaten negatief beïnvloeden, evenals het vergroten van een gevoel van eenzaamheid. Ook kan het gevolgen hebben voor het gevoel van veiligheid onder studenten. Om die reden richten we ons op sociale veiligheid en preventie van alcohol- en drugsgebruik.” [De tekst gaat verder onder de tabel]

In januari komt Floris Brocaar, preventiemedewerker bij verslavingsinstelling Novadic-Kentron, Fontysmedewerkers voorlichten over hoe je (problematisch) alcohol en ander middelengebruik signaleert en wat de effecten zijn van (vroegtijdige) signalering en preventie van gebruik. “We weten steeds meer over de gezondheidsschade van alcoholgebruik. Maar dat zien we niet terug in de cijfers, er wordt niet minder gedronken. Alcohol is zo genormaliseerd in de samenleving dat we het nauwelijks hebben over de risico’s.”

Dat moet veranderen, vindt Brocaar. “Jongeren tussen 17 en 25 jaar zijn nog volop in ontwikkeling, het gaat dus om een kwetsbare groep. Alcohol heeft niet alleen negatieve effecten op de lange termijn, bijvoorbeeld hersenschade, maar ook op korte termijn. Denk aan stressklachten die verergeren, afname van concentratie en een moeizame omgang met emoties.”

Bespreekbaar maken
De preventiemedewerker pleit ervoor dat in de begeleidingstrajecten met studenten altijd over alcoholgebruik wordt gesproken. “Dan kun je inschatten of het drinkgedrag onderdeel is van het probleem en zo nodig gericht hulp bieden of doorverwijzen. Ook kun je zo het bewustzijn over alcohol vergroten. Alcohol hoort niet bij studenten, van die aanname moeten we af. Daarom moet alcoholgebruik bespreekbaar worden gemaakt.”

Duizenden Fontysstudenten bezoeken jaarlijks een decaan of studentpsycholoog met wie ze één of meerdere gesprekken voeren. “De begeleidingsketen staat inmiddels goed in de steigers”, vertelt Waulthers. ”Wel kan de samenwerking altijd nog beter, ten gunste van de student. Daar blijven we op focussen, net als op de zichtbaarheid van de ondersteuningsmogelijkheden die we onze studenten bieden.” [Marieke Verbiesen]