‘Onderzoek samen met werkveld heeft veel meer impact’

Van alle kanten wordt docent-onderzoeker Roderick Wondergem van Fontys Paramedische Hogeschool gefeliciteerd met het winnen van de Onderzoeksprijs 2020. Zelf is hij het meest trots op het feit dat ‘zijn’ onderzoek nu doorgezet en verbreed kan worden. “Uiteindelijk moeten de zorg en vooral patiënten er beter van worden.”

Wondergem deed praktijkgericht onderzoek naar het beweeggedrag van mensen die herstellen na een beroerte (CVA). Dat deed hij vanuit de Academische Werkplaats Fysiotherapie, een structurele samenwerking tussen UMC Utrecht, Fontys Paramedische Hogeschool en Hogeschool Utrecht, samen met de partners Catharina ziekenhuis, Maxima Medisch centrum, Jeroen Bosch Ziekenhuis, Sint Jansgasthuis, CVA kennisnetwerk Eindhoven-de Kempen én een honderdtal studenten (met tachtig bachelorscripties en vijf masterscripties als resultaat).

Veelzijdige betrokkenheid
Die veelzijdige betrokkenheid van zowel partners uit het werkveld als studenten binnen Fontys was niet alleen voor de jury van de Onderzoeksprijs een belangrijke maatstaf. “Het is ontzettend belangrijk dat zowel de praktijk als het onderwijs vanaf het begin bij zo’n onderzoek betrokken zijn”, onderstreept ook Wondergem. “Juist door het creëren van die verbindingen ontstaan er veel meer spin-offs en impact.”

Hoe groot die impact kan worden, moet nog blijken, want het onderzoek is nog lang niet klaar. De afgelopen vijf jaar was dat erop gericht om in kaart te brengen welke patiënten na een beroerte (te) weinig bewegen, waarom dat zo is en hoe dat kan veranderen.

Daarvoor voerden Wondergem en het team waarmee hij werkte gesprekken met tweehonderd CVA-patiënten; direct na hun ontslag uit het ziekenhuis, een halfjaar later, een jaar later en twee jaar later. Tussendoor vulden die patiënten vragenlijsten in en droegen ze een bewegingsmonitor (een geavanceerde stappenteller) in hun kleding.

Vertrouwen in eigen kunnen
Daaruit bleek dat een tekort aan beweging na een beroerte vooral een mentale kwestie is. “Kort samengevat is onze conclusie dat gebrek aan vertrouwen in eigen kunnen het meest van invloed is. Tijdens de fysieke revalidatie beweegt de risicogroep nog wel dankzij de begeleiding van een therapeut, maar daarna vallen ze letterlijk en figuurlijk stil”, licht Wondergem toe. “Het ligt dus deels aan het vertrouwen in eigen kunnen, maar is daardoor ook goed te behandelen met coaching en gedragstherapie. Juist duurzame gedragsverandering is het doel.”

De ontwikkeling van die behandeling staat centraal tijdens de huidige vervolgfase van het onderzoek, die in april 2019 van start ging. Wondergem: “We zetten in op zogeheten ‘blended therapie’, oftewel een combinatie van persoonlijk contact met een fysiotherapeut en digitale interactie met een app gekoppeld aan de bewegingsmonitor. Via die app worden niet alleen de data vanuit de monitor geanalyseerd, maar krijgen patiënten ook vragen en informatie over symptomen van en na een beroerte.”

Betrokkenheid bij de eigen persoon
Volgens Wondergem levert die aanpak een goede wisselwerking op. “Enerzijds laat het patiënten nadenken over hun situatie en de manier waarop ze daarmee omgaan. Dat zorgt voor bewustwording, inzicht en vooral ook personalisering. Betrokkenheid bij de eigen persoon, dat is heel belangrijk. Anderzijds is al die info meteen handig bruikbaar tijdens het contact met de fysiotherapeut.”

De grootste uitdaging is volgens Wondergem om alle kennis die voortkomt uit het onderzoek aan te laten sluiten op de praktijk. “Dat is immers het belangrijkste aspect van praktijkgericht onderzoek. Vanaf april beginnen we met de behandeling in twee kleine groepen. Naar verwachting zijn de uitkomsten daarvan begin 2021 binnen. Is het een succes, dan breiden we uit naar grotere groepen. En van daaruit weer verder. Zo gaat dat met onderzoeken hè”, zegt hij met een knipoog.

Al doende leren
Winst levert het in ieder geval nu al op en niet alleen in de vorm van de gewonnen Onderzoeksprijs, benadrukt Wondergem tot slot. “We deden al veel nieuwe kennis op, bijvoorbeeld over beweeggedrag, die we kunnen inzetten binnen onze opleidingen. Bovendien doen we veel ervaring op met toegepast onderzoek in algemene zin, waarmee dat ook weer verder komt. Al doende leren, daarin schuilt juist de kracht.” [Anke Langelaan]