“Misschien zagen ze ons vooral als cowboys”

In 2015 ontvingen de jonge honden van de FED (Fontys Educational Designer) nog een ‘gouden plag’ tijdens het Fontys Docent Event, omdat ze het beste idee hadden voor onderwijsvernieuwing. Nu, drie jaar later zijn de FED-docenten van het eerste uur ermee gestopt. FED gaat wel door, maar beperkter in omvang. Wat ging er mis?

Jochem Goedhals en Peter Biekens, twee docenten van het eerste uur van FED, maakten net voor de kerstvakantie bekend dat ze niet verder wilden met FED. Ze vroegen om méér fte’s voor hun club, die maar groter en groter werd, maar kregen die niet. “We begonnen met een paar man, maar inmiddels was de vraag zo groot dat we met 20 mensen waren.”

Design Thinking
FED werkte aan onderwijsvernieuwing, niet alleen in theorie, maar ook meteen in de praktijk. Via zogenoemd onderwijsontwerp oftewel Design Thinking. Dat deden ze ook buiten Fontys, via een soort detachering. Het geld dat ze daarvan overhielden, staken ze weer in mankracht. “Maar op een gegeven moment ben je alleen nog aan het managen en dat wilden wij niet”, zegt Goedhals.

Twee jaar na de start werd FED voor een jaar als een autonoom clubje ondergebracht bij de dienst Onderwijs & Onderzoek (O&O), die 1,6 fte voor Goedhals en Biekens financierde. De instituten faciliteerden door fte’s beschikbaar te stellen. Maar FED was zo groot gegroeid, dat ze structureel een eigen basiskapitaal wilden, eigen fte’s. Dat mislukte. “De centrale dienst O&O wilde geen extra fte’s voor ons vrijmaken. De directeuren wilden niet extra betalen. Ook het College van Bestuur wilde er geen innovatiefondsen voor aanspreken. Daarop besloten wij om ermee te stoppen”, vertelt Goedhals.

Cowboys
Hij is zwaar teleurgesteld. “Ik was er echt klaar mee. Het heeft veel pijn en moeite gekost. Je kunt niet van mensen blijven vragen om tachtig uur per week te werken vanuit enthousiasme.” Volgens hem is het grote verschil tussen FED en O&O dat die eerste echt met de instituten aan de slag gaat om onderwijsvernieuwing in de praktijk uit te voeren. “Bij O&O zitten vooral adviseurs. Uit de behoefte aan hulp bij de uitvoering, is FED natuurlijk ook ontstaan. Misschien zagen zij ons vooral als cowboys.”

Visitatie en accreditatie
Directeur Margo Brouns van O&O is vol begrip voor de teleurstelling van Goedhals en Peter Biekens, die zich ook terugtrok. Ze denkt wel dat het onvermijdelijk was. “Het was van meet af aan de afspraak dat we het voor een jaar zouden uitproberen. De diensten moeten 3 procent bezuinigen. Wij kunnen niet structureel drie tot vier fte’s extra faciliteren.”

Wat zeker ook meespeelt, is dat een autonoom groepje als FED niet echt past in O&O, vindt Brouns. “FED past veel beter bij het primaire proces. Als een innovatieve unit, een snel draaiend wieltje. O&O heeft een andere rol, doet ook aan onderwijsvernieuwing, maar is zich er altijd van bewust dat het resultaat ook door de visitatiecommissie van de NVAO (Nederlands Vlaams Accreditatie Orgaan) moet worden goedgekeurd.”

De dynamiek van O&O is soms ook trager, erkent Brouns. “Mede door onze focus op kwaliteit. Wij hebben ook te maken met verantwoording in managementrapportages. O&O is van reflectie, onderzoek en zeker ook van onderwijsvernieuwing. En we helpen daar instituten mee, ook in de praktijk. Maar wel veel meer vanuit bewezen onderwijsvernieuwingen.”

Hoe nu verder?
Hoe de 'nieuwe' FED nu doorgaat, met uitsluitend mensen die vanuit de instituten en diensten zijn gedetacheerd, vindt Brouns een goed idee. “Er zitten ook nog steeds drie mensen van O&O (samen 1,2 fte, red.) in. Samen met de mensen van de 'oude' FED die doorgingen, houden zij zich bezig met ontwerp van nieuw onderwijs volgens de Design Thinking-methode.”

Volgens haar was dit zonder de inzet van de mensen van het eerste uur niet mogelijk geweest. “Bij dit soort innovaties heb je altijd dat een paar enthousiastelingen het opzetten en er veel energie insteken, waarna het wordt opgenomen in het grote geheel. Vaak wat kleiner en minder extreem.” Het wordt ‘geïnstitutionaliseerd’.

PULSED-team
Ook Peter Biekens en Jochem Goedhals gaan door met ‘onderwijsvernieuwen’. Zij gaan samen verder met de doorontwikkeling van de minor ‘Embrace Technology’ en de academy ‘TEC for Society’, die beide voortkomen uit FED. Ook werken ze mee aan de nieuwe deeltijdopleiding van Technische bedrijfskunde, die in september van start gaat. “Onder verantwoordelijkheid van het instituut Fontys Engineering hebben wij nu het PULSED-team opgericht”, meldt Goedhals. Dit team gaat zich ook bezighouden met ‘ontwerpend leren’ voor ‘modulaire onderwijsprogramma’s’. [Petra Merkx]