Ministers: 'Geen terugkeer derdegraads leraren'
Een herinvoering van de derdegraads lerarenopleiding is niet aan de orde. Dat schrijven de ministers Wiersma en Dijkgraaf aan de Tweede Kamer, in antwoord op vragen die mede door de redactie van Bron waren geformuleerd en door de Commissie voor de Rijksuitgaven aan de twee bewindslieden zijn voorgelegd.
Met een derdegraads bevoegdheid ofwel LO-akte op zak mocht iemand voor de klas gaan staan in het vmbo en in de brugklassen van havo en vwo. In 1968 werd deze LO-akte afgeschaft. Maar gezien de nijpende lerarentekorten, gaan er binnen de onderwijswereld stemmen op om deze weer terug in te voeren. Ook binnen Fontys, waar de directeur van Fontys Lerarenopleiding in Sittard, Anton van den Brink, eerder in Bron hiervoor een pleidooi hield.
Minister Wiersma stelt bekend te zijn met de voormalige LO-akte. Maar stelt dat er tegenwoordig een andere opbouw is, waarbij een mbo-opleiding tot onderwijsassistent en de tweejarige ad-opleidingen in het hbo opleiden tot ondersteunend personeel.
“Via die weg is het ook mogelijk om je te laten scholen tot leraar. Alleen met een lerarenopleiding in hbo of wo kan zo’n bevoegdheid tot leraar worden behaald. Via onder meer de subsidieregelingen voor het opleiden van ondersteunend personeel en zij-instroom, stimuleren we personeel om leraar te worden en/of een tweede bevoegdheid te halen.”
“Er zijn geen voornemens om opnieuw de derdegraads bevoegdheden te introduceren. Wel hebben we in het werkplan Samen voor het beste onderwijs met de vertegenwoordigers van de raden, bonden/ beroepsorganisaties en de lerarenopleidingen afgesproken de huidige bevoegdheden te optimaliseren. In dat kader wordt onderzocht of een verkorte route naar een bevoegdheid voor beroepsgerichte vakken voor vakmensen vanuit de praktijk wenselijk en haalbaar is.”
Specialisatie
Een van de andere vragen ging over de specialisatiemogelijkheden binnen de bestaande lerarenopleidingen om zo meer potentiële leraren aan te trekken.
“We zetten al in op dergelijke specialisaties. Tegelijkertijd waken we ervoor dat een te gedetailleerd niveau van specialisatie een bredere inzet van docenten belemmert”, antwoorden de ministers. “Vanaf 2020 zijn pilots jonge en oudere kind gestart voor vervroeging en verdieping van de specialisaties op de pabo. In oktober 2022 is hiervan een evaluatie naar de Tweede Kamer gestuurd. De pabo’s werken de aanbevelingen nu uit. Verder zijn in 2021 en 2022 expertisecentra jonge en oudere kind gestart die de pabo’s helpen om de leeftijdsspecialisaties verder te versterken.”
Regionaal
Het lerarentekort verschilt overigens nogal per provincie, regio en zelfs per stad. Dat beaamt ook minister Wiersma. “Er is in alle regio’s een lerarentekort, maar de omvang en oorzaken verschillen. Demografische en sociaaleconomische factoren spelen over het algemeen de belangrijkste rol. Regio’s waar de bevolking groeit en er een krappere arbeidsmarkt is met meer concurrerende banen, hebben over het algemeen hogere tekorten.” [Tekst loopt door onder foto]
“In het po zien we daarom de grootste tekorten in de grote steden, terwijl de tekorten in zogenaamde ‘krimpregio’s’ (regio’s waar sprake is van bevolkingsdaling) minder ernstig zijn. Voor het vo zien we met name een concentratie aan tekorten in de zogeheten ‘tekortvakken’. Voor deze tekorten is niet één oorzaak te noemen. Onder andere concurrentie met de marktsector (bètavakken) en instroom in de studies (moderne vreemde talen) spelen hierin een rol.”
“Vanwege deze regionale verschillen zetten we in op een regionale aanpak en stimuleren we samenwerking via de vorming van onderwijsregio’s. Binnen deze regio’s gaan de partners met elkaar aan de slag met het werven, matchen, opleiden, begeleiden en professionaliseren van onderwijspersoneel. Zo leidt samenwerking tot minder concurrentie, meer maatwerk, en meer resultaat.”
Werkdruk
Als het gaat om de werkdrukvermindering van leraren in po en vo, stelt minister Wiersma dat de aanpak daarvan in het primair onderwijs aanslaat en de werkdruk daar afneemt. Voor het voortgezet onderwijs komt er een uitgebreid onderzoek dat tot 2027 loopt naar de werkdruk daar. Onderdeel van dat onderzoek is of scholen zich ook aan de cao-afspraken over dit onderwerp houden. [Jan Ligthart]
De volledige vragenlijst en de antwoorden daarop van de ministers zijn hier te vinden.
Op de maandag na Verantwoordingsdag organiseerde de Tweede Kamer de jaarlijkse zogenaamde V-100. De V staat voor ‘Verantwoording’ en het getal 100 staat voor de honderd burgers die worden uitgenodigd door de Kamer om de jaarverslagen van de ministers kritisch te bekijken. Doel hiervan is burgers rechtstreeks te betrekken bij de controlerende taak van de Kamer. De deelnemers aan de V-100 bedenken vragen over de jaarverslagen van de ministeries, aan de hand van vooraf geselecteerde thema's door de Kamer.
Dit jaar werden hiervoor 100 personen uit de journalistiek uitgenodigd en onderverdeeld in groepen, waarbij de redactie van Bron mocht aansluiten bij het thema ‘Lerarentekort’. De vragen die de themagroep heeft geformuleerd zijn uiteindelijk letterlijk door de Commissie voor de Rijksuitgaven overgenomen en aan de ministers Wiersma en Dijkgraaf voorgelegd. Dit artikel bevat een beknopte samenvatting van de antwoorden die zij hierop geven.