Leren studenten wel of niet om vrij hun mening te uiten?

©shutterstock

samenwerken, klas, groep

Het hoger onderwijs hoort aandacht te besteden aan ethische en maatschappelijke vragen. Maar gebeurt dat ook voldoende? De onderwijsinspectie is er niet gerust op en gaat nader onderzoek doen.

Het staat sinds 1960 in de wet: universiteiten en hogescholen 'schenken mede aandacht aan de persoonlijke ontplooiing en aan de bevordering van maatschappelijk verantwoordelijkheidsbesef'. Op verzoek minister Van Engelshoven onderzocht de Inspectie van het Onderwijs hoe het daar eigenlijk mee staat.

Veel instellingen hebben thema’s als duurzaamheid, diversiteit en kansengelijkheid hoog in het vaandel, schrijft de inspectie, en organiseren er activiteiten omheen. Maar slechts de helft van de studenten voelt zich aangemoedigd om daaraan mee te doen, blijkt uit een enquête van de inspectie.

Bovendien wordt het debat kennelijk niet overal vrijelijk gevoerd. Weliswaar voelt 86 procent zich vrij om zijn mening te uiten, maar 5 procent (helemaal) niet. Dat zijn omgerekend zomaar duizenden studenten.

Veiligheid
Bij een goed ‘instellingsklimaat’, zoals de inspectie het noemt, hoort ook een bloeiende medezeggenschap. Maar de belangstelling daarvoor loopt al jaren terug. Tel daarbij op dat de sociale veiligheid binnen instellingen hier en daar ernstig te wensen overlaat. Al met al betwijfelt de inspectie of het hoger onderwijs inderdaad een plek is waar iedereen vrijelijk zijn mening leert te uiten.

De inspectie wil een 'scherper beeld' van het instellingsklimaat krijgen en kondigt vervolgonderzoek aan. Dat komt bovenop het lopende onderzoek naar sociale veiligheid bij de kunstopleidingen en de rest van het hoger onderwijs.

Ondergrens bewaken
In haar reactie benadrukt demissionair minister Van Engelshoven dat behalve de vrijheid van meningsuiting van studenten ook de academische vrijheid gewaarborgd moet zijn.

“Die houdt in dat docenten in vrijheid hun onderzoek kunnen doen, hun bevindingen naar buiten kunnen brengen én onderwijs kunnen geven – ook wanneer dat gevoelige onderwerpen betreft of wanneer studenten zich daar moeilijk in kunnen vinden”, aldus Van Engelshoven. Immers: “Bij vorming horen ook confrontatie, debat en lastige gesprekken.”

Volgens haar moet de overheid in elk geval de ondergrens bewaken. Zo is discriminatie in het hoger onderwijs onacceptabel en kan de minister in het uiterste geval een instelling haar bevoegdheid tot het verlenen van graden ontnemen. [HOP]

Reacties 1 - 1 (1)

Bedankt voor uw bericht.

Naam: *

E-mail: *

Bericht:

Elle van den Goorbergh

October

2021

Als er een ding is wat de Coronacrisis mij wel duidelijk gemaakt heeft, is dat je je mening juist niet (meer) vrijelijk kan/mag uiten. Of je nu student, docent, of onderwijsondersteuner bent: als er geen links politiek correct sausje overheen ligt, binnen bijv. een onderwijsinstelling als die van ons, dan kan het zomaar gebeuren dat je de mond wordt gesnoerd en je met ontslag wordt bedreigd als je je acties niet staakt. Zelfs wanneer die acties slechts bestaan uit artikelen uit de krant, of andere gedrukte media, ophangen. Onderzoek door de Onderwijsinspectie op dit vlak, juich ik dan ook van harte toe. We hebben niet voor niets al decennialang keihard voor gevochten, voor die vrijheid van meningsuiting. Terug naar af kan dus nooit een optie zijn. Ook al is het 'crisis'.

Saskia van Overbeek

November

2021

De behoefte om corona meer bespreekbaar te maken binnen Fontys voel ik ook heel erg. Ik zou graag zien dat zowel medewerkers als studenten de mogelijkheid geboden wordt op een veilige manier hun gevoel en mening te uiten, zonder dat dit resulteert in een welles-nietes conversatie. In ons eigen instituut heb ik het idee geopperd om bijvoorbeeld via Qualtrics dat op te halen wat mensen graag kwijt willen. Zelf maak ik mij grote zorgen over de staat van de samenleving en de steeds grimmigere sfeer. Behalve iedereen de mogelijkheid te geven zich te kunnen uiten, zou ik iedereen willen aanraden op zoek te gaan naar informatie. Zelf ben ik dat gaan doen omdat ik in de media geen antwoord vond op heel veel vragen die ik had en ook vond dat de media vooral één kant van het verhaal belicht. Je kan bijvoorbeeld ook kijken naar kamervragen, kamerbetorgen en kamerdebatten, allerlei websites met statistieken (wat zijn nu echt de kansen om ziek te worden, op ziekenhuisopname etc.), websites van betrokken organisaties, nieuwe vormen van media, tijdschriften waarin onderzoek gepubliceerd wordt, zoals Science, The Lancet, Nature. En wat ik ook heel belangrijk vind: probeer voor jezelf de vraag te beantwoorden waar je grenzen liggen. In stapjes komen er telkens nieuwe regels bij, die we vaak een tijd eerder niet voor mogelijk hielden. Hoe ver wil je gaan? Wat vind je nog normaal?