Tilburg,
21
mei
2021
|
10:47
Europe/Amsterdam

Kunst verdraagt geen mute-knop meer

In de kunst- en cultuursector is er woede en frustratie over het kabinetsbeleid. In coronatijd wordt die sector steevast op de laatste plaats gezet. Cultuur, theater: 'Ach', zei minister De Jonge, 'je kunt ook gewoon een dvd'tje opzetten'. Elsje van Leeuwen en Jan Staes van Fontys Hogeschool voor de Kunsten klommen in de pen en schreven onderstaand opiniestuk. 

Deze vrijdagavond van 21 mei verandert de Tilburgse concertzaal in een bordeel. Het is een reactie op het langzaam openen van de post-COVID-maatschappij en de opmerkingen van demissionair minister De Jonge. Hij verklaarde onlangs in een persconferentie dat we allemaal kunstliefhebber zijn en we graag eens naar theater of een museum gaan. 'Maar stel je voor dat je een dag zonder moet, dan kan dat toch best?'  

Jan StaesElsje van LeeuwenIk weet niet hoe u het ziet, maar een dag zonder: ik kan dat. Ik ben kunstliefhebber, geen kunstjunkie. Een mens schijnt drie weken zonder voedsel te kunnen - dus een dagje zonder kunst lukt echt wel. En die dvd opzetten: ook dat kan ik. Na een jaar COVID zijn onze digitale vaardigheden zo toegenomen dat zelfs streamen tot de mogelijkheden behoort. 

Maar kunnen is nog geen willen: ik wil dat niet meer. Ik wil meer. The Red Light Orchestra dat vanavond 'peeskamermuziek' brengt in de Concertzaal van Tilburg is een statement voor de kracht die van live uitvoering uitgaat. Want een dvd is niet hetzelfde. Kunst maak je mee. Letterlijk en figuurlijk. Het heeft een stem en laat zich voelen. Niet de stoffige collectie beelden, of noten op papier, maar de connectie die het mogelijk maakt staat centraal. Publiek bestaat voor elke maker uit medespelers. 

Thuiskomertje
De digitale vervanging lijkt op een thuiskomertje. Die autoband die we onder de auto zetten waardoor we na een klapband toch naar huis kunnen rijden. Heel fijn dat hij bestaat: niet geschikt om er een paar maanden op te laten zitten. 

In ons onderwijs hebben we dit tijdelijke karakter allemaal gemerkt. Die studenten en die docenten: je zag ze wel, maar voelde je ze ook? Miste je niet die weifelende blik, die schuivende stoel? Die onachtzame maar betekenisvolle kuch? Het karakter van het geroezemoes in een collegezaal waardoor je wist: hier moet ik meer uitleggen? In juni vond ik de ‘mute’-knop op MS-teams nog verdomd handig. Inmiddels verlang ik naar allerlei onderbrekingen.  

De noodoplossing gaat te veel knellen, het thuiskomertje raakt versleten. En ik voel ongemak. Niet omdat ik als kunstliefhebber mijn museum of theater opeis zoals een klein kind dat zich krijsend op de grond werpt in een speelgoedwinkel. Ik ben niet aan het zeuren omdat ik mijn hobby wil doen. 

Ik wil het hebben over waar wij met zijn allen voor staan. Over dat de samenleving niet alleen mag draaien om consumeren. Over dat voeding niet alleen nodig is om te overleven, maar dat er ook voeding over moet schieten om voor te leven. En dan is de openstelling van de Ikea gewoonweg onvoldoende, ondanks het feit dat ook mijn Billy aan vervanging toe is.  

Waar gaan we heen?
Ik wil niet langer doorrijden op mijn thuiskomertje, maar het hebben over de bestemming. Want als we met zijn allen bepalen dat het openstellen van de winkels, de kapper, de meubelboulevard, de cafés, de dierentuinen, de sekswerkers prioritair is, dan vraag ik me af welk thuis ik naar toe aan het komen ben.  

Daar moeten we het eens over hebben. Doe dat eens met je studenten bijvoorbeeld. Gewoon omdat het zinvol is met jonge mensen eens over iets anders te spreken dan hoe zo snel mogelijk die 5,5 binnen te harken. Iets met 'waardevol'. Iets met wat ons tot mens maakt. En als daar uitkomt dat het offline shoppen levensgeluk verhoogt en essentieel is in onze maatschappij, dan hoor ik het graag.  

Misschien moet ik dan verhuizen. Ik twijfel over België. daar zijn de musea wel open.

Elsje van Leeuwen en Jan Staes zijn studieleiders aan Fontys Hogeschool voor de Kunsten in Tilburg. 

Reacties 1 - 4 (4)
Bedankt voor uw bericht.
Mady Misset-Cohen
26
May
2021
Ik geef jullie volkomen gelijk!
F. Maas
25
May
2021
Tja, duidelijk is dat de keuzes van het kabinet enigszins arbitrair zijn: het gaat er niet zozeer om welk soort activiteit an sich verantwoord is maar om het totaaleffect. Hoeveel bewegingen van mensen die tot grotere groepen leiden zijn mogelijk? Dat bijvoorbeeld musea dan achteraan staan is wellicht jammer (o.a. voor mij als kunst- en muziekliefhebber) maar in deze situatie lijkt mij een discussie over welke sector wel of welke sector eerst niet vruchtbaar. Er was en is een noodsituatie op wereldschaal, laten we dat niet vergeten.
Saskia Blom
21
May
2021
Het versoepelen moet stap voor stap.
Als de maatregelen eerlijk zijn, en dus op maat gemaakt, zijn ze onnavolgbaar.
Als de maatregelen duidelijk zijn, en dus begrijpelijk door versimpeling, zijn ze oneerlijk.
Er is inderdaad weer calvinistisch gekozen voor kunnen werken boven je cultureel kunnen opladen.
Ik ben zelf ook coronamoe, maar daar trekt het virus zich niets van aan. Als we te snel te veel versoepelen, kunnen we weer terug naar af.

Ik ben blij dat sekswerkers nu eindelijk hetzelfde behandeld worden als masseurs en tatoeëerders.
F. Maas
21
May
2021
Dat in bijvoorbeeld Belgie in z'n algemeenheid de kunsten meer gewaardeerd worden - en basisschoolleerlingen er meer mee geconfronteerd worden - en dat Nederland een pover figuur slaat, ben ik van harte met de schrijvers eens. Muziekles op de basisschool, naar musea toe, naar theater (en dan 'ns 'n keer niet naar cabaret of circus), enz.: waarom doen we dat zo weinig?
De bestrijding van de pandemie is m.i. een heel ander verhaal: niet alles kan tegelijk en daarmee moeten we blij zijn. Nu weer een kunstenlobby maakt mij alleen maar verdrietig: blijkbaar zijn we niet alleen een cultuurarm land maar ook een solidariteitarm land... Of niet?
Elsje
23
May
2021
Dat niet alles tegelijk kan, lijkt me helder. Dat de kunsten net zoals elke groep zaken in moet leveren ook. Dat dit betekent dat de sector net zoals meer sectoren wordt uitgehold: ik heb het er niet over. Dat dit betekent dat er mensen in en rond de sector net zoals in meer sectoren failliet gaan: ik schreef het niet. Dat is de solidariteit. Dit gaat daar niet over. Want is het solidair om de rij bij de Ikea toe te staan, en de rij bij het museum niet toe te staan? Of is dat misschien een keuze (niet alles kan tegelijk, dus de keuze zullen we moeten maken) en is die keuze er een die waardevol wil zijn? Dat dit wordt gezien als een lobby maakt mij dan weer verdrietig. Cultuurarm gaat over onze maatschappij, niet over de kunst en cultuur sector. Het gaat ons allen aan.