Krimp hogescholen: grootste klap voor verpleegkunde

De opleidingen verpleegkunde trokken dit jaar veel minder eerstejaars. Zij zagen geen 7.400 studenten aan de start verschijnen, maar slechts 6.100. De pabo’s daarentegen zijn weer een beetje gegroeid.

Voor het tweede achtereenvolgende jaar is het aantal eerstejaars aan de hogescholen gedaald, blijkt uit de definitieve tellingen die vandaag bekend zijn gemaakt. Dit keer is de krimp 5,4 procent. 

De hogescholen speculeren dat het deels te maken heeft met de terugkeer van de basisbeurs in september: sommige jongeren wachten daar misschien op. Anderen willen allicht een jaartje reizen of werken na hun eindexamen. In de coronacrisis namen minder jongeren een tussenjaar.

Verpleegkunde is een van de grootste hbo-studies, en die krimpt hard: de opleidingen trokken bijna 18 procent minder eerstejaars. Maar ook grote opleidingen als social work (-10 procent), commerciële economie en creative business (allebei -12 procent) tellen veel minder eerstejaars dan vorig jaar.

Pabo
Ondanks deze krimp ontvingen de opleidingen tot leraar in het basisonderwijs (pabo) juist 146 studenten extra. In zijn reactie op de cijfers richt minister Dijkgraaf daar de aandacht op. “Ik ben bijzonder blij met de groei van het aantal nieuwe pabo-studenten”, zegt hij. “Hopelijk zet dat zich door. De samenleving heeft die leraren keihard nodig.”

Onder de grote hogescholen moeten vooral Fontys (-10,5 procent), Saxion (-9,2), Leiden (-8 procent), Inholland (-7,3) en de Hanzehogeschool (-6,7) een flinke afname van eerstejaars verwerken.

Het totale aantal inschrijvingen in het hbo, inclusief de ouderejaars, is met 3 procent gedaald. Er stonden in oktober bijna 478 duizend hbo-studenten ingeschreven, tegen ruim 492 duizend recordjaar 2021/22.

Voor Fontys zijn de cijfers niet nieuw. De hogeschool constateerde in het najaar al een terugloop in het aantal aanmeldingen. De sterkste daling zit bij de economische opleidingen, maar ook de onderwijsstudies en Verpleegkunde zitten dik in de min. Dit jaar telt Fontys een kleine 12.000 nieuwe inschrijvingen, ruim duizend minder dan vorig jaar. 

Fontys wijt de grote afname aan meer dan één oorzaak. Het coronaeffect, meer studenten die een tussenjaar nemen vanwege de beurs die er in 2023 aankomt en scholieren die steeds vaker voor de universiteit kiezen, dat zijn landelijke effecten die ook op de cijfers van Fontys invloed hebben. 

Extra studenten
De hogescholen maken hun borst nat voor de komende jaren. Om extra studenten te trekken, richten ze hun pijlen onder meer op ‘een leven lang leren’. De tweejarige associate degree-opleidingen bijvoorbeeld tellen relatief weinig studenten, maar ze blijven wel groeien: dit jaar met 9,4 procent tot een aantal van 10.539 eerstejaars.

Ook hopen ze meer vwo’ers te trekken, die nu bijna automatisch voor de universiteit lijken te kiezen. Het lukt al een beetje. Het aantal vwo’ers nam dit jaar met 6,5 procent toe tot ruim achtduizend. Maar het is weinig, vergeleken met de 43 duizend havisten en 33 duizend mbo’ers die dit jaar naar het hbo gingen.

Krimp
Al met al trekken de hogescholen dus minder eerstejaars dan vóór de coronajaren en de verwachting is dat die trend doorzet. Minister Dijkgraaf werkt momenteel aan een ‘toekomstverkenning’ en de krimp van het hbo is daarin een van de grote onderwerpen.

Vijf hogescholen kregen dit jaar alvast geld om de krimp van hun studentenaantallen op te vangen. Vanaf volgend jaar komt er meer geld.

Een commissie van de hogescholen zelf adviseerde om het hbo voor vwo’ers aantrekkelijker te maken. De opleidingen zouden als het ware op ‘ooghoogte’ moeten liggen. Daarvoor zou ook meer onderzoeksbekostiging nodig zijn.

Het zou kunnen dat minister Dijkgraaf ook die kant op denkt, al houdt hij de kaarten tegen de borst. Als dat zo is, staat het Nederlandse hoger onderwijs aan de vooravond van een fundamentele stelselwijziging. [HOP]