Fontys staat aan vooravond van bezuinigingen door krimp

“De broekriem aanhalen, maar wel op een slimme manier. We willen zoveel mogelijk middelen vrijhouden voor onderwijs en onderzoek. Tegelijkertijd willen we zoveel als kan innoveren.” Zo karakteriseert Fontysvoorzitter Joep Houterman de lastigere tijden die eraan zitten te komen.

Het is geen geheim dat het aantal bij Fontys ingeschreven studenten vorig jaar is gedaald en dat dit een trend is die nog een aantal jaren voort zal duren. Het is vooral een demografisch verhaal: er zijn simpelweg minder jongeren in Zuid-Nederland dan voorheen. Elders in het land is die trend, behoudens delen van de Randstad, ook al ingezet.

“Krimp leidt tot kleinere budgetten. Dat spel komt nu op de wagen. En dat zullen onze diensten en instituten gaan merken in hun begrotingen”, stelt Houterman.

“We zullen vooral kritisch moeten gaan kijken naar de twee grootste kostenposten, personeel en huisvesting. Daarnaast moeten we nauwkeurig kijken of de processen binnen onze organisatie optimaal en efficiënt zijn georganiseerd.”

Of zoals de inmiddels vertrokken Fontysbestuurder Hans Nederlof voor de zomer al zei in een interview met Bron: de krimp zal er ook toe leiden dat het personeelsbestand kleiner zal worden. Daartoe wordt nu een mobiliteitsplan opgesteld. Waar Nederlof aan toevoegde: “En dat zal geen vrijblijvend plan zijn: we komen in een situatie waarin medewerkers vaker zullen moeten accepteren wat hen tegen die tijd wordt voorgelegd.”

AI heeft veel invloed
Fontys, zo stelt Houterman, is financieel solide. “En dat willen we graag zo houden. Omdat juist dat de ruimte geeft om te blijven ontwikkelen, te blijven innoveren.”

“Ja, dat innoveren is noodzakelijk. ChatGPT en Artificial intelligence in algemene zin zijn daar een goed voorbeeld van. AI heeft echt veel invloed. Met dat soort ontwikkelingen moet je dus ook iets. Zoals het onderzoek en het onderzoeksaanbod doorontwikkelen.”

Eerder stelde minister Dijkgraaf al geld beschikbaar voor hbo-instellingen die last hebben van teruglopende studentenaantallen, om hun regionale maatschappelijke functie te waarborgen. "Gelukkig is er ook voor onderzoek door Den Haag structureel extra geoormerkt geld beschikbaar gesteld. Dat geld gaan we dus ook aan onderzoek besteden.”

Vernieuwing
“Zoals ik bij de jaaropening meldde, gaan we vernieuwing niet stilzetten, vernieuwing van bijvoorbeeld ict, huisvesting en anderszins. We hebben een onderzoek uitgezet naar het hoe van onderwijsvernieuwing na de kritiek daarop. We willen en we moeten daarvan leren. De kwaliteit van het proces van onderwijsvernieuwing is cruciaal. en dat kost geld, tijd en aandacht. We leggen vandaag de basis voor de kwaliteit van het onderwijs van morgen, ook in tijden van krimp,”

Net als in zijn toespraak tijdens de opening van het nieuwe studiejaar, haalt Houterman nog maar eens het motto van de instelling aan: Fontys for Society. Voor sommige opleidingen wordt dat nog een hele klus, zelfs met de eerdergenoemde budgetten die minister Dijkgraaf beschikbaar stelde. 

Want neem bijvoorbeeld de opleiding leraar natuurkunde waar zich vorig jaar slechts twee studenten voor aanmeldden. Dan kan er vanuit de maatschappij wel een dringende vraag naar bepaalde professionals zijn, en er kan dan wel extra geld beschikbaar gesteld zijn; het wordt lastig als studenten zich voor dat soort opleidingen simpelweg niet inschrijven.

Levensvatbaar
Is er dan kans dat zo’n opleiding, ondanks de maatschappelijke vraag, wordt opgedoekt? Dat kan, stelt Houterman. “Het is van alle tijden dat opleidingen die niet levensvatbaar meer zijn worden opgeheven. En dat nieuwe opleidingen er juist weer bijkomen.”

“Maar we zijn ons zeer bewust van de behoeftes die de samenleving heeft, toch zeker als het om onderwijs gaat. Niet voor niets zijn we al twee jaar bezig met het Transitieprogramma Educatieve Opleidingen (TEO), dat een oplossing moet bieden voor het voorbeeld dat je hier aanhaalt.”

“Dat programma zou moeten resulteren in nieuw onderwijs per september 2024. Maar we hebben er bewust voor gekozen om er een jaar langer over te doen. Zodat we zeker weten dat inhoud en ondersteunende processen in orde zijn en we de kwaliteit bieden die we studenten en werkveld beloven.”

Al met al worden het op een flink aantal vlakken niet de makkelijkste tijden. “Dat klopt. Op onderdelen gaat het ingewikkeld worden. Maar ik heb er alle vertrouwen in dat dit ons als Fontys gaat lukken.” [Jan Ligthart]