Fontys loopt niet warm voor gratis lerarenopleidingen

In de aanloop naar een nieuw kabinet pleit onderwijsvakbond AOb voor het gratis maken van lerarenopleidingen. Dat kan het lerarentekort helpen terugdringen, denkt AOb-voorzitter Tamar van Gelder. Fontys loopt niet warm voor dit voorstel.

Fontys-bestuursvoorzitter Joep Houterman is niet meteen enthousiast over het idee. "Ik heb bij het begin van het collegejaar gezegd dat we het in het hoger onderwijs allemaal met tekorten te maken hebben vanwege de demografische krimp in studentaantallen. Ja, dit idee zou een 'boost' kunnen betekenen voor de lerarenopleidingen. Maar het zou ook betekenen dat je een tekort aan de ene kant wegwerkt door een tekort elders te vergroten. Mij lijkt dat niet de oplossing. En het is ook bij politie en defensie, waar een zelfde soort regeling geldt, niet het wondermiddel gebleken."

Het lerarentekort is al jaren aan de orde van de dag. In het basis- en voortgezet onderwijs worden nog duizenden mensen gezocht en in december voorspelde het ministerie van Onderwijs dat de tekorten de komende tien jaar waarschijnlijk niet zullen afnemen. Voor tekortvakken stijgt het gebrek aan leraren zelfs nog verder, denkt het ministerie.

Van Gelder noemt het daarom “een no-brainer” dat lerarenopleidingen gratis moeten worden. “Zeker voor mensen die al werken en overwegen leraar te worden, moet het heel eenvoudig en goedkoop worden gemaakt”, zegt Van Gelder.

Half collegegeld
Eerder al probeerde het vorige kabinet de studie aantrekkelijker te maken. Studenten van lerarenopleidingen betalen sinds 2018 niet alleen in hun eerste studiejaar het halve collegegeld, maar ook in hun tweede. Maar aan deze regeling komt in september een eind. Bureau Berenschot concludeerde al in 2021 dat de maatregel geen extra studenten opleverde.

Dat bevestigt Anton van den Brink, directeur bij Fontys Lerarenopleiding in Sittard (FLOS). “Het is niet zo dat mensen twijfelen tussen twee opleidingen en dan maar kiezen voor de goedkoopste.” Hij kan zich net als de vakbondsvoorzitter voorstellen dat een financiële prikkel wel werkt bij een carrièreswitch.

“Zonder enige vorm van compensatie gaan mensen met een hypotheek en andere vaste lasten niet terug naar een baan van twee of drie dagen in de week en een studie die minstens twee jaar duurt. Niemand kan zomaar driekwart van zijn salaris inleveren als daar niets tegenover staat. Voor hen zou een financiële tegemoetkoming wel kunnen werken, net als voor iemand die een dubbele bevoegdheid wil halen in een tekortvak. Daar ligt ook een enorm potentieel.”

Nu er weer een basisbeurs is, gaat de halvering van het collegegeld vervallen. Volgend studiejaar betalen studenten het volle tarief van 2.530 euro. De AOb pleit er dus voor lerarenopleidingen helemaal gratis te maken. Wat dat ‘kost’ hangt af van de manier waarop je ertegenaan kijkt, stelt de vakbond. Als het lerarentekort zwak onderwijs oplevert, zijn daar immers ook kosten aan verbonden.

Terughoudend
Minister Dijkgraaf reageerde eerder terughoudend op een voorstel van de beroepsvereniging van verpleegkundigen om het collegegeld voor de opleidingen verpleegkunde te schrappen vanwege het tekort aan verpleegkundigen, want het is een dure maatregel. Sowieso wil hij er geen beslissing over nemen, nu het kabinet demissionair is.

Volgens Frank Crasborn, Fontys-lector Integratief opleiden en boundary crossing, is een financiële prikkel alleen niet voldoende om mensen voor het lerarenvak te laten kiezen. “Het goedkoper of gratis maken van de opleiding is slechts een onderdeel van een pakket aan maatregelen die het lerarentekort kunnen reduceren. Denk ook aan het verminderen van de werkdruk, een salaris dat aan de maat is, meer mogelijkheden om je als leraar te ontwikkelen.”

Beroepen waarin met mensen wordt gewerkt, zoals het lerarenvak, zijn in de afgelopen jaren veel complexer geworden, stelt de lector. “Leerlingen en ouders zijn veranderd, evenals de diversiteit aan leerlingen. Ook is het onderwijs niet meer zo eenduidig als 25 jaar geleden. Er is meer voor nodig om mensen voor het lerarenvak te laten kiezen dan een financiële prikkel.”

Het Fontysbestuur zegt zijn verantwoordelijkheid te nemen waar het dit aangaat. “Wij proberen onze bijdrage hieraan te geven via de Transitie Educatieve Opleidingen en de hechte samenwerking met het werkveld", aldus voorzitter Houterman HOP/Marieke Verbiesen/Jan Ligthart