Extra middelen gaan naar verlieslijdende opleidingen

Fontys ontvangt bijna 8,5 miljoen euro van de rijksoverheid. De hogeschool wil er opleidingen mee in de lucht houden die anders verlieslijdend zouden zijn. Het grootste deel van het geld gaat naar de lerarenopleidingen in Tilburg en Sittard.

Vorige week maakte het ministerie van Onderwijs bekend dat het 45,1 miljoen euro uittrekt voor elf hogescholen in regio’s met teruglopende studentenaantallen. De meeste miljoenen gaan naar Fontys, bijna 8,5 miljoen euro.

Maar alleen opleidingen die onmiskenbaar relevant zijn voor de sociaal-economische ontwikkelingen of de leefbaarheid van een krimpregio komen voor deze subsidie in aanmerking. Er moet sprake zijn van aantoonbaar en meerjarig minder instroom door demografische ontwikkelingen en de instelling moet maatregelen nemen die bijdragen aan het versterken van de toekomstbestendigheid van de opleiding. 

Fontys wordt al jaren geconfronteerd teruglopende studentenaantallen. “Diverse opleidingen en instituten die te maken hebben met hoge demografische krimp krijgen de begroting hierdoor niet rond”, bevestigt bestuurder Arian Steenbruggen.

De middelen die Fontys ontvangt, zijn primair bedoeld om bestaande activiteiten en opleidingen in stand te houden en gelijktijdig de ruimte te krijgen maatregelen te nemen die bijdragen aan het versterken van de toekomstbestendigheid van die opleidingen.

“Het grootste deel van de toekenningen ontvangen we voor de lerarenopleidingen in Tilburg (FLOT) en Sittard (FLOS)”, licht Steenbruggen toe. “Met deze subsidie kunnen we deze opleidingen dus zonder verlies draaiende houden. We zijn heel blij dat we deze extra middelen toegekend hebben gekregen.”

Exploitabel houden
Ook de instituutsdirecteuren van de Fontys lerarenopleidingen klappen in hun handen. “De krimp onder de rivieren is substantieel en Fontys is een grote hogeschool. Bij de verdeling van de gelden lijkt hieraan recht te zijn gedaan”, zegt Anton van den Brink van FLOS. “De demografische krimp in Limburg is erg groot.”

Naast een krimpsector is het onderwijs ook een tekortsector, weet Van den Brink. “De subsidie gaat waarschijnlijk niet leiden tot meer studenten, maar we proberen de kleine opleidingen exploitabel te houden door ze anders te organiseren, door nauwere samenwerking met het scholenveld en ook door het onderwijs waar mogelijk wat minder begeleidingsintensief te maken.”

De FLOS-directeur verwacht 1,2 miljoen euro te ontvangen voor drie opleidingen, te weten de lerarenopleidingen Duits, natuurkunde en Nederlands. “Zo’n 75% is bedoeld om het exploitatietekort te dichten. Met de overige 25% willen we de opleidingen zo aanpassen dat we ze duurzaam kunnen behouden”, aldus Van den Brink.

“We zijn met de transitie van onze educatieve opleidingen al bezig om de opleidingen aantrekkelijker te maken, te flexibiliseren en daarom ook anders te organiseren en vorm te geven”, vervolgt de instituutsdirecteur. “Voor de genoemde drie opleidingen waarvoor de instroomdaling meerjarig zichtbaar is, is dit een mooie extra impuls om nog iets extra’s te doen.”

Toekomstbestendig
Zo denkt Martin de Wolf, Van den Brinks collega bij FLOT, er ook over. “We hebben in het onderwijs relatief veel kleine opleidingen, die minder dan 75 studenten hebben. Behalve dat onderwijs niet zo eenvoudig te organiseren is, leidt het inzetten op de benodigde expertise tot zeer geringe aanstellingen.”

Dit brengt volgens De Wolf nadelen met zich mee. “Het belemmert teamvorming, betekent een gevaar voor samenhang in het curriculum voor de student en is een risico voor continuïteit. Daar waar het aantal docenten beperkt blijft, komt de inzet op expertise in gevaar. Het vergroot de kans op werkdruk en uitval bij de docenten.”

FLOT kan een bedrag van circa 1 miljoen euro tegemoetzien voor de jaren 2024 en 2025. De Wolf: “Enerzijds is dit geld bedoeld om financiële ruimte te creëren voor de uitvoering van het huidige onderwijs van de kleine opleidingen, anderzijds worden de opleidingen toekomstbestendig ingericht.”

Bestaansrecht
Het onderwijs is niet de enige sector die het moeilijk heeft in de krimpregio’s. Fontys Hogeschool Techniek en Logistiek in Venlo lijdt ook onder de forse demografische krimp in Noord- en Midden-Limburg. “Zeker voor techniek, een tekortsector, is het van groot belang dat we studenten blijven opleiden voor deze regio”, aldus instituutsdirecteur Anja Klomps.

“We hebben te maken met krimp van de instroom, terwijl de vraag in de regio naar technisch opgeleide medewerkers enorm groot is. Met deze middelen kunnen we voorkomen dat opleidingen waarvan het bestaansrecht onder druk staat, moeten sluiten. Hierdoor kunnen we de regio blijven versterken, ondanks de krimp.”

Fontys Hogeschool Techniek en Logistiek verwacht bijna 2,5 miljoen euro te ontvangen voor de komende paar jaar.

Maatschappelijke opdracht
Maartje Damoiseaux, directeur van Fontys Hogeschool Bedrijfsmanagement, Educatie en Techniek (BEnT) in Eindhoven, houdt er naar eigen zeggen een dubbel gevoel aan over. “Aan de ene kant is het jammer dat we het geld nodig hebben. Het betekent immers dat we opleidingen hebben die maatschappelijk en regionaal van enorm belang zijn, maar door demografische krimp financieel moeilijk houdbaar zijn. Aan de andere kant heeft Fontys met haar grote toebedeling laten zien dat ze in korte tijd echt kan samenwerken tussen instituten en diensten. Deze aanvraag was een pressurecooker.”

De opleidingen van de Pedagogisch Technische Hogeschool (PTH), die vallen onder BEnT, zitten volgens Damoiseaux al lange tijd in een lastige situatie. “In onze hoogtechnologische Brainportregio is er om meerdere redenen een enorm tekort aan techniekdocenten in het voortgezet onderwijs en mbo. Onze maatschappelijke opdracht is groot om als technisch docentopleider voldoende geschoolde professionals af te leveren aan ons werkveld.”

PTH gaat bijna een miljoen ontvangen over vier jaar. De toegekende middelen helpen enerzijds de reguliere exploitatie gezond te maken en anderzijds verder te bouwen aan een toekomstbestendiger perspectief. Met maar één doel, stelt Damoiseaux: “Onze maatschappelijke opdracht blijven vervullen.” [Marieke Verbiesen]