De student als 'eigenaar'

De onderwijsvisie van Fontys bestaat uit vijf pijlers. Eén ervan is dat de student ‘eigenaar’ is van het eigen leerproces. Wilde daar al eerder over schrijven en las door omstandigheden met enige vertraging het interview met collegevoorzitter Joep Houterman op Bron en dat gaf alsnog een aanleiding.

Als we ‘eigenaarschap’ interpreteren als ‘eigen verantwoordelijkheid’ dan is dat natuurlijk een complete vanzelfsprekendheid. Geen één van mijn vroegere hoogleraren zal zich verantwoordelijk hebben gevoeld hebben voor mijn leerproces. Dat was volledig aan mij. Ik bepaalde waar, wanneer en hoeveel ik studeerde. Of helemaal niet natuurlijk. 

Waar de docenten wel over gingen was de inhoud. En terecht. Omdat ze net iets meer wisten van hun vakgebied dan gemiddeld. Voor mij geldt nu hetzelfde en laten we hopen dat dit voor alle collega’s opgaat. Voor Houterman is dat echter geen vanzelfsprekendheid. Iedereen coach is het uitgangspunt maar als u zo nodig uw vertrouwde rol als expert wilt blijven vervullen dan moet daarover eerst een gesprek worden aangegaan of – en hoe dat zou kunnen. Bizar natuurlijk voor een organisatie die zich een kennisinstelling, of godbetert een universiteit durft te noemen.

Hoezo of? Wat is het idee hierachter? Dat studenten die niet weten wat en waarom ze iets gaan leren daarin begeleid worden door mensen die er zelf ook niet veel verstand van hebben? Of moeten ook coaches wel degelijk iets weten maar mogen ze dat niet laten merken tijdens de interactie met studenten? 

En stel, we laten de studenten zonder enige vorm van instructie alle kennis zelf opdoen in prachtige betekenisvolle omgevingen, zijn er dan geen inhoudelijke experts nodig om die vorm te geven? En om te beoordelen of de studenten uiteindelijk inderdaad over die kennis beschikken en zinvol gebruiken? Uit het interview blijkt op geen enkele manier hoe Houterman dit voor zich ziet.

Het is verder een misvatting dat ‘eigenaarschap’ zou inhouden dat een student die aan een opleiding begint, grotendeels zelf gaat bepalen wat hij of zij daar gaat leren zoals nu in de vijf pijlers wordt gesuggereerd. Nee. De keuze is niet zozeer je eigen leerprogramma samenstellen, maar het kiezen voor een bepaald programma. 

Het is vrij logisch dat in een opleiding fiscaal recht een stevig stuk vennootschapsbelasting zit. Net zoals een toekomstig arts een grondige kennis van het menselijk lichaam zal moeten opdoen. Die inhoud ligt gewoon vast. Als je dat niet leuk vindt, dan kies je iets anders. Naast de noodzakelijke verplichte onderdelen is het uiteraard goed dat er tevens ruimte is voor eigen invulling. 

Maar ook dat is niks nieuws. Ook tijdens mijn studie was er ruimte in het curriculum voor keuzevakken en bepaalde je zelf in welke specialisatie je wilde afstuderen en met welk onderzoek en was je daar zelf ‘eigenaar’ van alleen werd er niet gedaan alsof dit iets heel bijzonders is.

Hoe je het onderwijs ook inricht, vakinhoudelijke experts zijn essentieel. Dat we studenten willen opleiden tot zelfstandige professionals ben ik met Houterman eens. Of hen omringen met coaches die zeggen 24/7 bereikbaar voor ze te zijn veel bijdraagt aan die zelfredzaamheid, dat betwijfel ik. Eerder kweek je zo feedback-verslaafden en een vragende – in plaats van onderzoekende houding.

Ewoud Jansen is docent Finance & Economics bij de opleiding International Business en auteur van diverse boeken en opiniestukken. Lees hier zijn eerdere columns voor Bron.