Critici corona-aanpak voelen zich niet gehoord bij Fontys

Een aantal Fontys-medewerkers heeft moeite met de coronamaatregelen of keurt ze ronduit af. "Ineens mochten bij Fontys geen vragen meer worden gesteld. Ik heb daarmee geworsteld."

Online lessen, thuis werken, mondkapjes dragen op de campus en afstand houden. Het is stressvol, ondermijnt het sociale contact en gaat ten koste van goed onderwijs, daarover lijken de meesten het wel eens.

Een grote groep medewerkers en studenten van Fontys houdt zich desondanks netjes aan de maatregelen van de hogeschool. Uit overtuiging dat dit nodig is om van het coronavirus af te komen of, misschien voor een deel ook wel, uit pragmatisme – geen zin hebben om erover in discussie te gaan.

Maar er is ook een groep die nadrukkelijk wél wil discussiëren. Alleen: als ze dat doen, stuiten ze op een muur van onbegrip. Want: ‘wappie’ - het frame waarin critici tegen hun wil al snel terechtkomen.

Werkt niet
Een van die collega’s met grote twijfels over het nut van de maatregelen is Willie Hardeman. Zij werkt als onderwijs/onderzoek-assistent bij Fontys Hogeschool Toegepaste Natuurwetenschappen. Zij besloot gelijkgestemden bij Fontys te verenigen. Met een man of acht mogen ze nu op 14 juli op gesprek bij bestuursvoorzitter Joep Houterman. ‘Eindelijk’, vinden ze zelf.

Voor Hardeman is bijvoorbeeld het dragen van een mondkapje volstrekt onzin. “Ik werkte jarenlang bij de afdeling research van Philips en ben nu betrokken bij het Fontys-lectoraat Thin films and functionals materials. Ik heb een opleiding in de chemie gedaan (bij Fontys, red.). Het verbaasde mij daarom enorm dat wij mondkapjes moesten gaan dragen, terwijl ik vanuit de wetenschappelijke literatuur weet dat die helemaal niet helpen”, vertelt ze.

Verkeerde toon
Wat bij haar en ook bij de rest van haar groepje vooral verkeerd is geschoten, is de toon van de beleidsmakers. Minister Hugo de Jonge deed in hun ogen tegenstanders van zijn beleid af als ‘wappies’. En de bestuursvoorzitter van Fontys, Joep Houterman, scheef in een mail over de maatregelen dat we ons er maar ‘gewoon aan moeten houden’. [tekst gaat onder foto verder]

Hardeman vatte het op als: ‘Ga niet kritisch lopen doen'. Het is voor haar onverteerbaar. “We zijn een hogeschóól. Leiden onze studenten op om kritisch te zijn en nu mochten ineens geen vragen meer worden gesteld. Ik heb daarmee geworsteld.”

Ze vindt sowieso de maatregelen tegen COVID-19 ‘buitenproportioneel’. Het percentage mensen dat eraan overlijdt is volgens haar klein, waarbij ze verwijst naar een onderzoek van de universiteit van Stanford, dat spreekt over 0,15 procent wereldwijd. Daarover is overigens veel discussie. Het RIVM zegt tussen de 1 en 1,3 procent.

Ze besloot vorig jaar al om Joep Houterman haar twijfels voor te leggen tijdens het vragenuurtje dat hij online voor heel Fontys hield. Maar wat bleek: direct vragen stellen kon niet. “Twee communicatiemedewerkers kozen de vragen uit die binnenkwamen en lazen ze dan voor. Ik had niet het gevoel dat de meest kritische werden uitgekozen.”

Geen inhoudelijke discussie
Ook bij docent Burgerschap Arno Kierkels (Sociale Studies) viel die oproep van Houterman in oktober vorig jaar om er samen de schouders onder te zetten, en de inhoudelijke discussie achterwege te laten, geheel verkeerd. Kierkels schreef hem daarover een lange mail. Ook schreef hij een opinie-bijdrage over zijn standpunt op Bron: Mensch, durf te leven.

“Vooral bij de eerste golf was het nauwelijks mogelijk de dialoog aan te gaan, ook niet buiten Fontys. Het mediastelsel is zo ingericht dat het alleen om clicks op artikelen gaat. Dus het ging óf over iemand als Willem Engel van Viruswaarheid óf over het overheidsnarratief dat de maatregelen nodig waren tegen het grote gevaar. Ruimte voor de nuance was er niet.”

Hij vindt net als Hardeman de maatregelen veel te ver gaan en de gevolgen ervan vele malen erger. “Er is veel te lang enkel aandacht geweest voor de coronadoden en niet voor al het andere leed: voor schoolgaande kinderen, door uitgestelde kankerdiagnoses en faillissementen bij horecaondernemers.”

Volgens Kierkels zijn met de invoering van de avondklok en het sluiten van de scholen ‘etische grenzen overschreden’. “Hoe kun je jongeren zo laten boeten voor een virus waar ze zelf nauwelijks last hebben?”

Kierkels gaat overigens zelf niet mee naar het gesprek met Houterman. “Ik vind dat ik met mijn mail en opiniebijdrage al genoeg heb gezegd: dat we niet mochten twijfelen, het beleid niet ter discussie stellen, vind ik erg. Je moet altijd blijven praten.” [tekst gaat onder foto verder]
 

Kim Jong-un-instituut
Het is ook precies de irritatie van Elle van den Goorbergh, directie-secretaresse bij Fontys Lerarenopleiding Tilburg (FLOT). “We zijn het Kim Jong-un-instituut niet”, roept ze uit. Al vanaf het eerste corona-uur was ze kritisch op de maatregelen en liet dat vaak blijken, op platforms binnen haar opleiding en via reacties op Bron-artikelen.

“We werken hier met hoger opgeleiden en dan ga je zeggen: ‘Wij zitten niet te wachten op jullie mening’.” Van den Goorbergh ontkent het gevaar van corona niet, maar als het aan haar ligt mag corona ‘gewoon uitrazen’. “Ik meen dat uit de grond van mijn hart. Er zullen altijd virussen zijn. Ze zijn er niet voor niks.”

“Maar hier werken weldenkende mensen. We weten zelf ook wel dat we ons aan de hygiënevoorschriften moeten houden. Maar de maatregelen die wij nu ondergaan, daarmee heeft Fontys op geen enkele manier het welzijn van de student centraal gesteld.” Er is volgens haar ook veel te weinig gekeken naar wat wél kon.

Door je neus geboord
Haar collega Kevin Roozen, functioneel beheerder bij FLOT, valt haar bij. “Waarom is dit van bovenaf opgelegd en is nooit aan de medewerkers en studenten gevraagd wat zíj willen? Hoe het is als Purple door je neus wordt geboord?” 

Van den Goorbergh en Roozen vonden het verschrikkelijk om thuis te moeten werken. Ze hebben ‘gesmeekt’ om naar de campus te mogen komen. Dat lukte uiteindelijk voor een paar dagen per week.

“Ik woon alleen en had door corona nauwelijks nog sociale contacten. Daarover voelde ik me in het begin helemaal niet gehoord”, aldus Roozen. “En toen het uiteindelijk mocht, bleek het hier helemaal leeg. Dan vroeg ik me ook af wat daar de zin van was”, zegt hij.

Best eenzaam
Het gevoel niet je mening te mogen geven, was frustrerend voor deze critici; contacten bekoelden. “Het was best eenzaam, afgelopen anderhalf jaar. Het was lastig elkaar te vinden”, vertelt Isabelle van Alebeek, lerarenopleider Gezondheidszorg en Welzijn in Tilburg.

In haar optie is COVID-19 net zo erg als de griepepidemie van 2017/2018 toen ook veel ouderen stierven. Het is het gevolg van vergrijzing, capaciteitstekort in de zorg en gebrekkige voorlichting over gezond leven, denkt ze. Ze heeft geen vertrouwen in de aanpak van de overheid, ‘mainstream media’ en Big Pharma, die 'goud verdienen met de vaccinaties'.

Ook heeft ze grote zorgen over de sociale en economische gevolgen van de maatregelen. Daarom sloot ze zich aan bij actiegroep ‘vrouwenvoorvrijheid’ en deed mee aan ‘manifestaties voor vrijheid’ op het Malieveld.

Maar bij Fontys houdt ze inmiddels liever haar mond. “Niemand wilde mijn verhaal horen. Een directe collega zei: ‘Je bent zo stellig’. Ik voelde me soms wanhopig. Waarom gelooft niemand mij?”

Vrienden verloren
Van den Goorbergh en Roozen bevestigen dat ook zij vrienden zijn verloren en dat sommige relaties op een laag pitje staan. Het is de prijs die zij betalen en ook willen betalen voor hun ‘eigenwijsheid’. Hoewel Roozen denkt dat het ‘wel weer goed komt’.

Ook onderzoeker Hardeman ondervond dat haar mening niet altijd werd gewaardeerd. “Ik ben er op een gegeven moment maar over opgehouden.” Een mondkapje draagt ze wel. “Wel zo’n plastic schermpje”, zegt ze lachend, ermee zwaaiend voor de MS Teams-camera.

Beter luisteren
Van Alebeek - ook tegen mondkapjes – hoefde die om medische redenen niet te dragen, dus daarover was geen discussie. Maar als het over vaccineren gaat is ze duidelijk: ik ben ertegen en doe het niet, zelfs al zou dat mijn baan kosten.

De rest denkt er hetzelfde over. Alleen Van den Goorbergh kiest er – om pragmatische redenen – wel voor, vanwege haar vakantieplannen.

Tot slot: wat is het belangrijkste dat ze Houterman op 14 juli gaan vertellen? “Dat ze beter hadden moeten luisteren”, zegt Roozen stellig. [Petra Merkx]