‘Alle hens aan dek voor hulp aan jeugd’
Door de lockdown komen er meer telefoontjes over eenzaamheid en suïcidale gedachten binnen, meldde de Kindertelefoon vorige week. Volgende week gaan de basisscholen weer open, dat helpt wellicht. Maar het is niet genoeg, zegt Fontys-lector Maike Kooijmans.
In vergelijking met de eerste lockdown in maart zag de hulplijn het aantal gesprekken over dergelijke klachten met 31 procent stijgen. “Ik herken het beeld dat de meldingen in omvang en ernst toenemen”, zegt de lector ‘Opvoeden voor de Toekomst’ van Fontys Hogeschool Pedagogiek in Tilburg.
“Ook bij de GGD’s en op online-platforms voor de doelgroep zie je dat. Hetzelfde signaal komt van decanen in vo, mbo en hbo. Iedereen luidt de noodklok.”
Geluk bij een ongeluk
“Uit onderzoek blijkt duidelijk dat de coronacrisis tot meer mentale problemen leidt”, zegt Kooijmans. “Tegelijkertijd stijgen de cijfers doordat kinderen en jongeren van alle kanten de weg gewezen wordt naar hulpinstanties en internetfora. 
Het is dus een geluk bij een ongeluk dat ze er massaal gebruik van maken.”
Hoe dan ook is er reden tot zorg. “Kinderen missen sociale contacten en voelen zich alleen. Het probleem van de groeiende hulpvraag wordt breed opgemerkt en serieus genomen.”
Crisisteams inzetten
Maar dat is niet genoeg. “De landelijke en lokale overheid moet acteren, meteen. Crisisteams inzetten, ggz-professionals mobiliseren om waakzaam te zijn. Alle hens aan dek om in elk geval een luisterend oor te hebben en hulp te bieden waar nodig.”
Ook de directe omgeving van de jongere is belangrijk. “Iedereen in onze samenleving kan een steentje bijdragen om hen extra aandacht te geven, al dan niet professioneel. Als vriend/vriendin, buur, (groot)ouder, leerkracht, jongerenwerker.” Dat gebeurt al, maar mag niet verslappen nu de lockdown langer duurt.
Oudere pubers
Wat opvalt in de cijfers van de Kindertelefoon is dat steeds meer oudere tieners een beroep doen op de hulplijn. “Juist 16/17-jarigen zijn op een leeftijd dat sociale contacten doorslaggevend zijn.”
“Deze groep heeft het nu het zwaarst. Geen contact met leeftijdsgenoten, weinig structuur en perspectief. Dat is schadelijk voor hun identiteitsontwikkeling.”
Gelukkig gaan veel pubers daarover het gesprek aan, aldus Kooijmans. “Bijvoorbeeld met de Kindertelefoon. Maar helaas zien we bij evenzovele jongeren een internaliserende reactie.”
“Ze uiten hun emoties niet in gesprekken of opstandig gedrag, maar zonderen zich af. Dat is een valkuil, omdat het kan leiden tot eenzaamheid en negatieve gevoelens, klachten waarover we het hier hebben.”
Basisscholen open
Ze juicht toe dat kinderopvang en primair onderwijs weer opengaan: “Positief natuurlijk - de meeste ouders en kinderen zitten erom te springen.” Of dit uiteindelijk van invloed is op het aantal meldingen, moet blijken.
Kooijmans vraagt zich af welke afwegingen gemaakt zijn om expliciet te kiezen voor po in plaats van (ook) vo. “Misschien denkt het Kabinet: die oudere pubers zijn zelfstandiger en redden zich beter. Maar juist de groep van 16-17 loopt dus vast.”
“Als het middelbaar onderwijs niet op korte termijn open kan, moet er wel aanvullende ondersteuning komen. Bijvoorbeeld een bel- en chatlijn speciaal voor jongeren. We moeten alles in het werk stellen om in contact te blijven, zeker met de introvertere jongeren die geneigd zijn in hun schulp te kruipen.” [Frank van den Nieuwenhuijzen]
Lees ook het verslag van een bijeenkomst van de lector met andere deskundigen, dat Bron eerder publiceerde. Daarin wordt benadrukt dat het met de meeste kinderen best goed gaat, en je daarom moet oppassen niet een hele generatie te stigmatiseren. Maar ook in dat artikel wordt aandacht gevraagd voor de groep die zwaar wordt getroffen door de coronamaatregelen.