Zorgprofessionals mogen vaker van zich laten horen

Je zou zeggen dat degene met de meeste kennis over een bepaald vak, daarover het meest te zeggen heeft. Toch is dat niet altijd het geval, weten Fontys-onderzoekers Jessie van Wijk, Fleur Hendrickx en Rick van Loon. Zij geven de cursus Opinieleiderschap voor Zorgprofessionals. “We mogen wat meer lef tonen en van ons laten horen”, zegt cursist Teie Salomons.

De cursus is een samenwerking tussen de lectoraten Persoonsgerichtheid in een ouder wordende samenleving en Journalistiek en verantwoorde innovatie en beroepsvereniging NU91. Dertien enthousiaste cursisten werken aan het versterken van hun zichtbaarheid en invloed als verpleegkundig opiniemakers. Deze maand produceerden zij drie podcasts en publiceerden zij evenzoveel opiniestukken in Nederlandse kranten.

Een van de cursisten die zijn artikel terugzag in een landelijk dagblad is Teie Salomons, verpleegkundig specialist in de geestelijke gezondheidszorg. In Trouw pleitte hij ervoor dat alle patiënten een zorgverlener verdienen die bij het regisseren van de zorg hun gezondheid vooropstelt. “Ik heb meestal wel een mening over ons vak, maar om die ook kenbaar te maken, is iets anders”, zegt hij.

Zijn post over de publicatie werd alleen al op LinkedIn 60.000 keer bekeken. Verschillende mensen hebben het gedeeld op hun eigen account. Een aantal Tweede Kamerleden heeft erover getwitterd. En het is opgepikt door online vakmedia. De reacties waren over het algemeen positief. “Ik ben van nature vrij diplomatiek en zo’n opiniestuk schrijf je wat scherper. Dat vond ik wel spannend”, aldus Salomons.

Speurwerk
Zorgprofessionals zoals verpleegkundigen worden in de media nauwelijks als expert aan het woord gelaten. Dat blijkt onder andere uit speurwerk van de drie Fontys-onderzoekers. Tussen 2019 en 2022 spitten ze de landelijke media door op zoek naar publicaties over de zorg en zorgprofessionals. Daarbij keken ze naar wie er aan het woord wordt gelaten en wat het beeld is dat wordt geschetst.

Met de cursus willen de onderzoekers zorgprofessionals een stem geven in het publieke debat en binnen de eigen zorginstelling, zodat er niet langer over hen, maar met hen wordt gesproken en beslist. Cursisten leren hoe ze zowel beleidsmatig kunnen meepraten en meebeslissen, als hoe ze zich in het maatschappelijk debat kunnen en durven laten horen. 

Aard van het beestje
Zo reizen de deelnemers voor de cursus af naar de Tweede Kamer in Den Haag waar ze hun boodschap gaan pitchen bij beleidsmakers en lobbyisten. Oefenen ze gesprekken met acteurs die zich voordoen als zorgmanagers. En leren ze hun mening duidelijk te formuleren in een artikel of podcast.

Veel zorgprofessionals zijn van huis uit niet erg uitgesproken, weet onderzoeker Rick van Loon. “Dat leren ze vaak onvoldoende tijdens hun opleiding en het zit niet in de aard van het beestje. Maar pal staan voor je beroep en uitdragen wat je daarvan vindt is belangrijk. Niet alleen voor de ontwikkeling van het vakgebied, maar ook voor jezelf als zorgprofessional.”

Onderzoeker Fleur Hendrickx ziet dat zorgprofessionals die wel met hun mening naar buiten willen komen, vaak op weerstand stuiten van de communicatieafdeling. Een van de redenen daarvoor is dat zorginstellingen bang zijn voor imagoschade. Dat ligt vaak anders voor mensen die werken in een senior rol of die een zelfstandiger functie hebben, waardoor zij waarschijnlijk wat meer vrijheid voelen om hun mening te uiten. 

Onderzoeker Jessie van Wijk ziet wel verbetering. “Aan elke zorginstelling ligt van oudsher een organisatiestructuur ten grondslag waarin een manager of medisch specialist de leiding heeft. In sommige instellingen worden momenteel verpleegkundig directeuren aangesteld. Dat is een mooie ontwikkeling, maar moet nog wel goed van de grond komen.”

Meer lef tonen
Cursist Teie Salomons bevestigt dat zorgprofessionals nog weleens vastlopen binnen een organisatie. Zo kreeg hij overwegend positieve reacties op zijn opiniestuk, maar waren medici vrij kritisch. “Die voelen zich bedreigd en dan gaan ze zich verdedigen.” Het gaat al gauw over machtsposities en dat hoeft niet, vindt Salomons. “Want in de zorg is elke discipline belangrijk.”

Hij betreurt het dat zorgprofessionals zich - ten onrechte - klein maken en wegcijferen. Dat gaat volgens hem vaak ten koste van patiënten. “We mogen wat meer lef tonen en van ons laten horen”, zegt hij. Gewoon gaan doen, raadt de verpleegkundig specialist die de smaak te pakken lijkt te hebben, zijn collega’s aan.

Het schrijven van een opiniestuk blijkt Salomons te liggen, terwijl hij daar voor de start van de cursus ‘echt wel wat schrik voor had’. “Het ging vlotter dan ik dacht en het heeft het gesprek op gang gebracht.” [Marieke Verbiesen]