Weeshuisstage: het leek vooraf zo nobel

Je denkt er voor jezelf goed aan te doen en tegelijk maak je ook de toekomst van kansarme kinderen een stukje zonniger: stagelopen in een buitenlands weeshuis lijkt een win-winsituatie. En toch tekent Fontys Hogeschool Pedagogiek vandaag een document – een pledge - om hiermee te stoppen. Officieel, want FHP haalde dit soort stages drie jaar geleden al uit een minor.

Tachtig procent van de acht miljoen kinderen die wereldwijd in weeshuizen verblijven, heeft op zijn minst één levende ouder. Dat stelt Better Care Network Netherlands, initiatiefnemer van de pledge. Het schetst een groot deel van het probleem. Ouders die leven in armoede, denken vaak dat hun kind beter af is in een instelling. Zeker als daar hulp wordt geboden vanuit het ‘rijke westen’.

“Je zou het geld beter voor gezinszorg kunnen gebruiken, zodat kinderen verbonden blijven met hun ouders”, geeft FHP-docent Marlinde Melissen aan. “Binnen de ontwikkelingssamenwerking raakt men hier steeds meer van doordrongen.”

Wake-up call
Voormalig pedagogiek-studente Isabelle Dielwart liep in 2012 stage bij een weeshuis in Kampala, de hoofdstad van Oeganda. Het moment dat zij voor het eerst binnenliep in deze opvang, was volgens haar de grootste wake-up call die ze ooit had meegemaakt. “De kinderen waren uitgelaten door onze komst, klampten zich aan ons vast. Natuurlijk kon ik, als pedagoog, beredeneren dat dit een uitingsvorm is van extreme hechtingsproblematiek. Maar de omstandigheden overvielen mij.”

Dielwart (27) geeft aan vooraf nooit te hebben stilgestaan bij het gegeven dat aanbod, in zulke erbarmelijke omstandigheden, vraag kan creëren. “Dat het bestaan van het weeshuis en het bezoek van wat Oegandezen ‘Mzungu’s’ noemen – blanke, welgestelde Westerlingen – ouders kon overhalen hun kind af te staan. In de hoop dat het in betere omstandigheden kan opgroeien.”

Misbruik
Het heeft óók als negatief effect dat er handige figuren zijn die hier misbruik van maken. “Soms is het gewoon ordinair geld verdienen. Er zijn altijd mensen die hierbij een gat in de markt zien”, weet Melissen. Ook daarom heeft Fontys Pedagogiek, waar zij tevens coördinator internationalisering is, als eerste hogeschool in Nederland besloten om dit soort stages niet meer aan te bieden.

Het aan de Erasmus Universiteit Rotterdam verbonden International Institute of Social Studies in Den Haag was begin vorig jaar de eerste hoger onderwijsinstelling die de pledge ondertekende.

Populaire stageplekken
FHP leek zich aanvankelijk in de vingers te snijden toen het drie jaar geleden stopte met het aanbieden van stages in buitenlandse weeshuizen via een succesvolle minor. Populaire stageplekken in Zuid-Afrika, Oeganda en Tanzania vielen ermee weg.

“We willen heel graag dat onze studenten ergens anders een kijkje in de keuken nemen, maar niet ten koste van de kinderen daar of van zichzelf. We zijn toen gaan investeren in duurzame relaties met buitenlandse hogescholen en partners en bieden nu langs die weg stages aan. Dat was destijds best een dappere keuze”, zegt Melissen.

Egocentrisch
Oud-studente Dielwart geeft toe dat ze, ondanks de mooie tijd in Oeganda, met de kennis van nu niet meer zou kiezen voor een weeshuisstage. Met name vanwege de impact die het heeft op de kinderen: “Dat er mensen hun huis binnenkomen om voor hen te zorgen, met wie ze een band opbouwen, maar die hen vervolgens na korte tijd weer verlaten. Ik schrok toen ik besefte dat mijn stage, in tegenstelling tot het onbaatzuchtige motief waarmee ik erheen ging, eigenlijk meer een egocentrische ervaring was.” De Utrechtse steunt het initiatief van de pledge daarom van harte. [Tim Durlinger]

Bekijk hier de video die Better Care Network gebruikt voor de campagne Stop Weeshuistoerisme.