Tweede Kamer verlaagt leenrente ‘pechstudenten’
Een Kamermeerderheid wil dat studenten die onder het leenstelsel vielen minder rente over hun studieschuld gaan betalen. Hoeveel minder is nog niet duidelijk en ook niet per wanneer. Het voorstel om de rente op nul te zetten haalde het niet.
Veel (oud-)studenten waren onaangenaam verrast dat hun leenrente dit jaar van 0 naar 0,46 procent steeg, en volgend jaar naar 2,56 procent. Ze hadden al geen basisbeurs ontvangen en daardoor meer geleend dan eerdere lichtingen studenten, en nu ging de rente ook nog omhoog.
Expats
Verschillende politieke partijen waren bereid om de zogeheten pechstudenten tegemoet te komen. Kamerlid Pieter Omtzigt stelde voor om hun rente te verlagen en dit te bekostigen door de belastingkorting voor expats terug te schroeven. Het amendement dat hij indiende, kreeg vannacht een Kamermeerderheid. Het amendement werd mede ingediend door GroenLinks, PvdA, ChristenUnie en Volt.
Wat de studenten er precies van gaan merken is nog onduidelijk. De geleidelijke versobering van de expatregeling gaat de schatkist volgens Omtzigt 3 miljoen euro opleveren in 2025, oplopend tot 194 miljoen euro in 2029 en de jaren daarna. Deze opbrengst zal “volledig” worden ingezet om de rente die de pechgeneratie betaalt te verlagen. Maar met hoeveel procent en wanneer staat niet in de wetswijziging.
Bevriezen
Een ruime Kamermeerderheid steunde de motie van GroenLinks die de regering oproept om een pas op de plaats te maken en – in afwachting van een wetswijziging – de rente voor leenstelselstudenten in 2024 te bevriezen op 0,46 procent. De kosten zouden moeten worden gedekt uit de versobering van de expatregeling van Omtzigt. Die stemde zelf overigens tegen de motie omdat hij niet kan inschatten of zijn plan voldoende oplevert.
Minister Dijkgraaf liet de Kamer deze week weten dat het – over 35 jaar berekend – ongeveer 9 miljard euro kost om de rente voor leenstelselstudenten op nul te zetten.
Het amendement van D66 en SP om de rente voor alle leenstelselstudenten op nul procent te zetten, kreeg alleen steun van GroenLinks, PvdA, Volt, Denk, de PvdD en Bij1. De initiatiefnemers wilden de wetswijziging financieren door de btw op bloemen en planten te verhogen en op leidingwater voor grootgebruikers. Dat moest 500 miljoen euro per jaar opleveren.
Voorzitter Demi Janssen van het Interstedelijk Studenten Overleg is teleurgesteld dat het nul-procent-voorstel het niet gehaald heeft. “Nu is het zaak dat studenten niet in de kou komen te staan en financiële zekerheid krijgen.” De bevriezing van de rente moet in elk geval doorgaan, vindt het ISO, ook als daar extra dekking voor nodig is. [HOP]
Ondertussen constateerde het Centraal Planbureau (CPB) deze week opnieuw dat het hoger onderwijs niet minder toegankelijk werd na de invoering van het leenstelsel. De instroom is er namelijk niet door veranderd.
Het CPB heeft een update gemaakt van een eerdere publicatie uit 2020. Net als toen concludeert het bureau dat havisten en vwo’ers na de invoering van het leenstelsel in 2015 niet minder vaak zijn gaan studeren dan voorheen. Dat hun studieschuld hoger zou worden had evenmin effect op hun opleidingskeuze.
Mbo-4-gediplomeerden zijn nu ook niet meegenomen door het CPB. Volgens een onderzoek van ResearchNed uit 2020 stroomden zij ten tijde van het leenstelsel minder vaak door naar het hbo. Toenmalig onderwijsminister Van Engelshoven noemde dat ‘een aandachtspunt’.
In hun aanbevelingen noemen de onderzoekers een “inkomensafhankelijk leenstelsel, met een lange aflossingsperiode en een terugbetalingsuitzondering voor laagverdieners” een “veelbelovende beleidsoptie”. Particuliere bijdragen kunnen daarmee omhoog “zonder de toegang tot het hoger onderwijs te schaden”. [HOP]