Trainingsacteur: “Mooi om onderdeel te zijn van een leerproces”

Martin Dagelet is al vijftien jaar ‘simulatiepatiënt’ bij Fontys Verpleegkunde. “Ons werk is belangrijk, veel studenten blijft het altijd bij.”

“De essentie van mijn rol is communicatietraining, bijvoorbeeld in slechtnieuwsgesprekken”, vertelt Dagelet (76), die net als zijn collega’s formeel in dienst is bij uitzendbureau Start People en tegen betaling wordt ingehuurd. “Maar ook in een ‘bed-rol’ – als studenten verpleegkundige handelingen oefenen bij een patiënt – staat de communicatie centraal.” De Tilburger is gemiddeld twee á drie keer per week actief bij Fontys Verpleegkunde in Eindhoven en Tilburg.

Rollenbank
Dat leren communiceren met ‘echte’ patiënten gebeurt aan de hand van vaste scripts. “Fontys heeft een ‘rollenbank’ met tientallen patiënten en contexten. In eerste instantie leren studenten de basis: jezelf voorstellen en de patiënt uitleggen wat je gaat doen. Gaandeweg worden situaties complexer.”

Dan werken verpleegkundestudenten bijvoorbeeld met dilemma’s. “Ik ben huisschilder met COPD en kan eigenlijk mijn werk niet meer doen. Maar schilderen is mijn lust en mijn leven…” De keuze die de patiënt uiteindelijk maakt – doorgaan of stoppen – is aan hemzelf. “Van studenten wordt verwacht dat ze (mede) inzicht bieden in een impactvolle keuze, en mij helpen de voors en tegens goed te overwegen.”

Leerproces
Voor studenten is dat lastig en de gefingeerde communicatie verloopt dan ook niet altijd soepel. “Vaak blijven ze te dicht bij de theorie, het ontgaat ze dat er geen echt gesprek ontstaat. Het stroomt niet. Ze hebben de spelregels van een slechtnieuwsgesprek in hun hoofd, maar begrip of empathie ontbreken.” Dat komt bijvoorbeeld omdat studenten slecht luisteren of niet doorvragen. “Daardoor missen ze mijn signalen en gespreksnuances. Of belangrijke informatie blijft onbenoemd.”

Maar Dagelet is zich er terdege van bewust dat hij onderdeel is van het leerproces van een student. “Dat is juist het mooie van mijn werk. Hoewel je in zo’n oefenklas als pseudopatiënt vaak het middelpunt vormt, gaat het natuurlijk niet om mij. Essentie is dat de student iets leert van mijn inbreng.”

“Ik ben dan ook niet zo bezig met het ‘toneelstukje’, ik hoef geen Hamlet neer te zetten. Ik kijk heel bewust hoe studenten op mij reageren, en wat ik daarmee kan. In dat onderlinge spiegelen, probeer ik ze ook te helpen. Ik laat een gesprek nooit ontsporen, hoe moeizaam het ook verloopt. Studenten vinden deze simulaties toch al zo ingewikkeld. Tijdens de sessies wordt vaak gehuild.”

Na afloop neemt Dagelet deel aan de evaluatie die plaatsvindt in de oefenklas, die vaak uit zo’n twaalf studenten bestaat. “Ik geef ‘tips & tops’. Tops zijn aspecten die prima verliepen, tips zijn dingen die beter kunnen.” Alle trainingen worden standaard vastgelegd op video, met het doel om er ook achteraf van te leren.

Bed-rollen
Verpleegkundige handelingen, zoals katheteriseren of een spuit zetten, worden gesimuleerd. “Dat gebeurt aan de hand van fantomen en kunstarmen, maar dat vinden studenten evengoed spannend. Ook hierbij speelt communicatie weer mee, want van studenten die mij wassen wordt verwacht dat ze mij intussen wat afleiden met koetjes en kalfjes.” De communicatie is hier passiever en beperkter, reden waarom sommige van zijn collega’s liever afzien van ‘bed-rollen’. “Ik niet hoor. Ik vind dat het er gewoon bij hoort.”

Dagelet heeft geen acteursachtergrond en hoorde vijftien jaar geleden via via over dit werk. Bovendien weet hij ook uit eigen ervaring dat er het nodige verbeterd kan worden aan patiëntcommunicatie. “Ik was eens bij de cardioloog, samen met mijn partner. Zegt die arts: 'Zo, hebt u uw zoon meegebracht?'. Nu is mijn vriend negen jaar jonger, maar als je hem aanziet voor mijn zoon ben je niet wijs. Van de kant van de arts is dat puur ongemak: hij kan slecht met de situatie uit de voeten.”

Wanneer hij weleens in het ziekenhuis komt, treft hij regelmatig Fontys-alumni: “Dat is leuk. Altijd mooi om een steentje bij te dragen aan hun ontwikkeling.” [Frank van den Nieuwenhuijzen]