Sociaal onderzoek doen met technologie? Het kan!

Met technologie kun je ook sociaal onderzoek doen. Dat ondervond Informaticastudent Nicoleta Cazac. Ze deed een studie naar de luchtkwaliteit in drie Noord-Limburgse gemeenten. “Het was een hele nieuwe ervaring en het voelde erg goed om echt iets te kunnen betekenen voor mensen.”

Voor een zaal vol mensen gaf de derdejaarsstudent uit Moldavië onlangs haar eindpresentatie. In het Engels welteverstaan, ondersteund met Nederlandstalige sheets voor de oudere inwoners die het Engels niet geheel machtig zijn.

Spannend vond ze het, want in de zaal zaten niet zomaar mensen, maar inwoners van de drie gemeenten die vol verwachting de resultaten van haar onderzoek afwachtten, en vertegenwoordigers van bedrijven, overheden en instanties.

Een belangrijke bijeenkomst dus, die in het teken stond van de voortgang van het Limburgse project ‘Grenzeloos Meten’, waarbij Fontys Venlo en Fontys Green Tech Lab nauw betrokken zijn. Alle partijen werken samen om de luchtkwaliteit op lokaal niveau te meten, met speciale aandacht voor fijnstof en geur. De zorgen van burgers over hun gezondheid door bedrijvigheid - denk aan de landbouw, industrie en snelwegen - in hun omgeving vormden de aanleiding voor dit project.

Politiek beladen
Een behoorlijk politiek beladen onderwerp, weet Nicoleta, maar daar hoeft ze haar handen niet aan te branden. “Het is niet aan mij om conclusies te verbinden aan de metingen, maar wel om inzicht te geven in de opgehaalde data.” En dat deed ze op een manier die veel lof oogstte tijdens de bijeenkomst.

“Ik wilde de hoeveelheid fijnstof in de lucht zichtbaar maken, zodat iedereen het zou kunnen begrijpen. Daarvoor heb ik het principe van een hittekaart gebruikt. Zo’n kaart laat met kleuren zien wat de gevoelstemperatuur is op een bepaalde plek. Donkerrood staat bijvoorbeeld voor heel heet en lichtblauw voor koel. Dat heb ik toegepast voor de hoeveelheid fijnstof in de lucht. Rood staat dan voor een slechte luchtkwaliteit en blauw voor een goede.”

Om de metingen te kunnen doen, zijn in september vorig jaar op dertig locaties bij burgers fijnstofmeters opgehangen die voortdurend data verzamelen. Nicoleta heeft deze gegevens geanalyseerd en ze visueel gemaakt. “Want fijnstof is zo klein dat je het niet of nauwelijks kunt zien”, zegt ze. “Hoe kleiner, hoe schadelijker voor onze gezondheid. Als we de luchtkwaliteit op een locatie willen weten, moeten we dus de hoeveelheid fijnstof meten.”

Kleurkaarten
Voor het onderzoek heeft Nicoleta zich gericht op PM10, fijnstof met een grootte tot 10 micrometer, zoals deeltjes zeezout, stof en rook. Niet heel klein, maar wel zo klein dat je niet met het blote oog kunt zien hoeveel van dit fijnstof in de lucht aanwezig is en of het schadelijk is. “Met de hittekaarten die ik heb gemaakt, kun je op één beeld zien of de hoeveelheid fijnstof op een bepaald moment voldoet aan de Europese richtlijnen.”

Door de beelden achter elkaar te zetten, krijg je een indruk van het fijnstof gedurende de dag. “Ik heb het zo gemaakt dat je door een tijdlijn scrolt. Per uur zie je dan de luchtkwaliteit ‘bewegen’ en zie je waar deze vandaan komt en naartoe gaat. Het is de bedoeling om een digitaal platform op te zetten waar mensen de hoeveelheid fijnstof in de lucht kunnen volgen, net zoals er al websites zijn voor weersvoorspellingen.”

Het uiteindelijke doel van het project is om te achterhalen of bepaalde concentraties fijnstof te wijten zijn aan lokale bronnen. Dit vereist echter nog aanvullend onderzoek. Het komende semester neemt een andere derdejaarsstudent Informatica, Maksym Kobzar, het stokje over van Nicoleta. Het onderzoek loopt nog tot en met juni.

Nieuwe ervaring
Nicoleta kijkt met tevredenheid terug op haar onderzoek. “Meewerken aan een werkelijk bestaand project was een hele nieuwe ervaring en het voelde erg goed om echt iets te kunnen betekenen voor mensen. Met technologie kun je dus heel goed sociaal onderzoek doen. Zeker tegenwoordig, er is zoveel technologie beschikbaar waar we gebruik van kunnen maken. Wat dat betreft leven we in een geweldige tijd.”