Eindhoven,
16
januari
2019
|
10:02
Europe/Amsterdam

Placebo-effect

Menselijk gedrag is fascinerend. Het wordt nog fascinerender wanneer dat gedrag beïnvloed wordt door factoren die er helemaal niet zijn, de zogenaamde placebo-effecten.

Persoonlijk vind ik het placebo-effect een magisch fenomeen. Het meest bekende voorbeeld van het placebo-effect is op het gebied van medicatie. Je geeft mensen een tabletje zonder enige werkende stof, en mensen rapporteren toch een verbetering in hun pijn- of ziektebeleving.
Omgekeerd kan ook. Het afgelopen half jaar gaven veel vrouwen aan klachten te ervaren omdat ze noodgedwongen een andere conceptiepil moesten slikken. Vervolgens was er direct een arts die op televisie aangaf dat deze klachten niet het gevolg konden zijn van de andere pil – die had immers dezelfde werkzame stoffen – maar het gevolg moest zijn van een negatief placebo-effect.

Placebo-effecten dragen een self-fulfilling prophecy in zich: wat je denkt dat gaat gebeuren zal ook gebeuren. Placebo-effecten vinden daarom niet alleen plaats in een medische context, maar eigenlijk in heel veel elementen van ons dagelijkse leven.

Zo leg ik mijn studenten het marketing-placebo-effect uit. Een mooi voorbeeld daarvan is een experiment dat professor Hilke Plassmann en collega’s deden rondom Red Bull. Zij lieten sommige mensen Red Bull drinken en sommige mensen Sprite. Daarbij zat het drankje bij de helft van de proefpersonen in het goede blikje, maar bij de andere helft in het verkeerde blikje. Met andere woorden: er waren mensen die dachten dat ze Red Bull dronken, maar die eigenlijk Sprite dronken, en omgekeerd.

Vervolgens moesten die mensen een moeilijke taak uitvoeren. Voor aanvang van die moeilijke opdracht werd aan mensen gevraagd in welke mate zij geloofden dat ze de moeilijke opdracht tot een succes zouden brengen. Het beste scoorden de Sprite-drinkers, waarbij de Sprite in een Red Bull-blikje zat. Zij scoorden niet alleen beter, maar zij geloofden ook meer in zichzelf en hun kunnen om de moeilijke taak uit te voeren. Conclusie: het drankje Red Bull geeft je geen vleugels, maar het merk Red Bull wel.

Wanneer we onze studenten gaan zien als persoonlijke merken, als iets waar je helemaal in kan geloven, dan kunnen we ook bij Fontys gunstige placebo-effecten creëren. Wanneer we maar vaak genoeg zeggen dat we in onze studenten geloven, dan gaan ze ook in zichzelf geloven. Waardoor ze ook beter gaan presteren. Dat klinkt fantastisch, maar werkt natuurlijk niet altijd. Aan het placebo-effect kleeft dan ook wel een ethisch randje. Het is immers niet helemaal oprecht. Je moet ook eerlijk kunnen aangeven wanneer je denkt dat iemand het gewoon niet in huis heeft om de klus te klaren. Probleem is alleen dat ook dat weer gewoon perceptie is, en je nooit met zekerheid kan stellen wat iemand wel of niet kan. Hoe ver ga je in het geloof uitspreken in de ander?

Eveline van Zeeland neemt graag Fontys-gedrag onder de loep. Daarnaast is zij Associate Lector Smart Marketing & Strategie bij FHMM en auteur van Basisboek Neuromarketing.

 

Reacties 1 - 1 (1)
Bedankt voor uw bericht.
Liane Kusters
19
January
2019
Heel interessante gedachte! In hoeverre kan je door het uiten van je geloof in een student, de prestaties van die student daadwerkelijk verhogen... Daar is vast een mooi experiment op los te laten.