Ouderen en alcohol: gezond of ongezond genieten?

Genieten met een wijntje bij het eten of de dag afsluiten met een glaasje port. Voor veel 55+'ers is een dagelijkse alcoholische versnapering niet meer dan normaal. Maar is het ook goed voor je, of kent alcohol juist gevaren? Die vragen werden woensdag beantwoord tijdens de masterclass Ouderen en alcohol: gezond of ongezond genieten?

Zeker tachtig studenten, medewerkers en professionals zijn woensdagochtend zowel online als fysiek aanwezig bij de masterclass die vanuit de master Healthy Ageing en verslavingszorginstelling Novadic Kentron is georganiseerd. Volgens programmaleider en onderzoeker bij Fontys Spprthogeschool  Kenny Jansen is de masterclass voortgekomen vanuit het Eindhovense Preventie Akkoord, waar veel aandacht wordt besteed aan alcoholvrij genieten. “Traditioneel ligt de focus daarbij op jongeren. Maar wat is bij ouderen de uitdaging en wat kunnen we voor deze doelgroep betekenen? Dat gaan we onderzoeken in deze masterclass, waarin we werken aan de deskundigheidsbevordering van (toekomstige) professionals.”

De masterclass staat bol van experts. Rob Bovens vertelt als programmaleider Academische Werkplaats Verslaving alles over het feit of genieten met alcohol nu juist gezond of ongezond is. “We proosten op onze gezondheid, terwijl we ongezond bezig zijn”, steekt hij zijn presentatie af. “En dat doen we veel, want in de laatste twee decennia is de mate van alcoholconsumptie in de groep van 55- tot 75-jarigen flink gestegen.”

Drinken uit gewoonte
Degenen die vaak drinken zijn volgens Bovens vaak single, roken, zitten vaak op de bank, hebben een relatief hoge opleiding en een goed inkomen en tonen kenmerken van angst- of paniekstoornissen. “Deze groep drinkt vaak uit gewoonte. We weten ook niet beter, want we hebben het tijdens het studeren al geleerd. Wanneer je carrière maakt en kinderen krijgt, wordt het even wat minder, maar zodra het weer kan, komt alcohol al weer snel in beeld.”

Dat brengt verschillende negatieve gevolgen met zich mee zoals slaapproblemen, een toename van medicatie en onveilige deelname aan het verkeer. “Er zijn er genoeg die een dagje weggaan met de elektrische fiets, een paar wijntjes pakken en uiteindelijk vallen. Dat resulteert in een toename van ziekenhuisbezoeken.”

‘Verslaving is een ziekte’
Daar blijft het echter niet bij. Ook in de verslavingszorg is het aantal 55+'ers zeker tweeënhalf keer zo groot geworden ten opzicht van tien jaar geleden. “Een alcoholverslaving is een ziekte, maar in onze samenleving heerst het beeld dat je niet bij verslavingszorg wil horen, terwijl deze zorgprofessionals je juist bij willen staan.”

Dat wordt beaamt door Novadic Kentron accountmanager Janneke de Jong en verslavingsdeskundige Saskia van Schaijk. “Alcohol verdooft de hersenen, zorgt voor gedragsveranderingen, laat het hart sneller kloppen en droogt het lichaam uit. Op lange termijn kan alcohol zelfs hersenschade, het syndroom van Korsakov, alvleesklierontsteking, leverproblemen, hartinfarcten, beroertes en kanker veroorzaken. En als je weet dat dit de bijsluiter is, wie zou je dan in hemelsnaam adviseren om alcohol te drinken?” [Tekst gaat verder onder de foto]

Volgens De Jong is de marketing achter alcohol ook een groot probleem. “Denk maar eens aan de reclames van Heineken en Jupiler, of het aanprijzen van speciale vrouwendrankjes. Er wordt gezorgd dat we blijven drinken en het positief blijven bestempelen, zodat deze bedrijven steeds weer geld kunnen verdienen terwijl het onze gezondheid beïnvloedt.”

Volgens de accountmanager kan elk glas alcohol dat je drinkt schade opleveren, ook in de hersenen. “Hoeveel alcohol je dan mag drinken? Drink gewoon liever niet.”

‘Probleem heb je nooit alleen’
Preventiefunctionaris Yvonne Ruhl ervaart in haar werkzaamheden bij Novadic Kentron dat niet alleen de ouderen die alcohol drinken hier last van hebben. “Een alcoholprobleem heb je namelijk nooit alleen. Denk maar eens aan partners, ouders, kinderen, broers en zussen of vrienden van mensen met alcoholproblemen. Zij hebben hier ook last van.”

Frustratie, onmacht, onbegrip, boosheid, verdriet en schaamte zijn een aantal gevoelens die naasten van alcoholverslaafden ervaren. “Daarnaast hebben ze ook last van psychische klachten, spanning, somberheid en angst, slapen zij slecht, wordt er veel gepiekerd, ontstaat er een negatief zelfbeeld en worden naasten vaker slachtoffer van huiselijk geweld. Zo groot kunnen de gevolgen van jouw probleem dus voor anderen zijn.”

Altijd recht op steun
Maar hoe kom je als 55+'er dan los uit het verslavingsmechanisme? Novadic Kentron kent verschillende methoden en er zijn lotgenootgroepen waarin mensen met een probleem met elkaar in gesprek kunnen. “Het belangrijkste is dat je bewust wordt van je eigen gedrag. Bepaal daarbij je eigen tijd en tempo om alcoholconsumptie aan te pakken. Vergeet daarbij nooit dat je altijd recht hebt op steun, op welke manier dan ook.”

Voor masterstudente Joyce en haar collega is de masterclass in ieder geval een enorme eyeopener. “Ik heb gewerkt met Korsakov-patiënten en ben van functie geswitcht, waardoor ik nu help met de opnames van deze mensen. Maar misschien is overstappen naar de verslavingszorg ook nog wel een optie, want alle informatie die ik vandaag te horen heb gekregen was echt enorm interessant.” [Noëlle van den Berg]