Oud-student en schrijver Wim Daniëls : "Zonder geestdrift werk je niet met plezier"

Wim Daniëls mag dan inmiddels de AOW-leeftijd hebben bereikt - als tv-maker, taalcoach, cabaretier, dialectexpert en schrijver staat hij vol in de aandacht: “Niks doen schijnt volgens sommigen heerlijk te zijn.”

In 1977 studeert Wim Daniëls (66) af als docent Nederlands-Duits aan het Moller Instituut, de voorloper van Fontys Lerarenopleiding Tilburg. Het is het jaar dat The Sex Pistols optreden in de plaatselijke studentensoos en de ‘vrijgevochten’ afdeling Nederlands aan hetzelfde Moller verder wil zonder hoofddocent en daarmee diep in conflict raakt met de directie.

Reuring die aan de “buitengewoon serieuze” student voorbijgaat. “Feitelijk had ik nog maar net ontdekt wat taal en literatuur mij te bieden hadden. Ik zat op mijn studentenkamer met een stapel boeken. Lezen, dingen opzoeken, uitpluizen - heerlijk.”

Taalverliefd
Een prachtige anekdote over de zetpillen van de buurvrouw in het Omroep Max-programma Het Dorp of de zwierigheid van ‘hatsiekiedee’ en ‘oelewapper’ in zijn recente boek Huppelnederlands - Daniëls’ werk is steevast terug te voeren op zijn liefde voor taal. Hoe ontstond die eigenlijk?

“Dat is moeilijk te achterhalen. Ik schreef als kind al graag, maar las toen nog weinig. De leeshonger begon op de mavo in Helmond, vooral dankzij de literatuurlessen van twee docenten, niet toevallig die voor Duits en Nederlands.”

Ook het kleurrijke taaleigen van zijn dorpsgenoten uit Aarle-Rixtel maakte iets los. “Ik groeide op met dialect. Al vroeg hield ik van de klankrijkdom daarin, die veel groter is dan de klankvarianten in het ABN. Ik heb mijn dialect ook nooit afgezworen. Met mijn vrouw praat ik het dagelijks.”

Niet kabbelen
Enkele stimulerende en bevlogen docenten op de Nieuwe Lerarenopleiding wakkerden het vuurtje verder aan. “Sommige van hen hebben veel voor me betekend, zowel door hun stijl van lesgeven als vanwege de lesstof die ze aandroegen.”

“Volgens mij is dat altijd het belangrijkste bij een opleiding: docenten die je inspireren. Mensen met oorspronkelijke ideeën, die je iets weten aan te reiken waarmee je in studie en leven verder kunt.”

Na een vervolgstudie Kunstgeschiedenis en Dialectkunde aan de Radboud Universiteit in Nijmegen belandt Daniëls zelf voor de klas. “Ik heb zeven jaar lesgegeven. Al snel had ik meer ambitie om schrijver te worden.”

Of hij een goede docent was durft hij niet te zeggen. “Wel ben ik er altijd vol voor gegaan. Ik wilde van elke les iets maken. Het mocht niet kabbelen…. Ik wilde leerlingen verwonderen. Ze moesten bij mij de les uitgaan met de gedachte: ‘Dat is mooi, daar wil ik meer over weten’.”

Geestdrift en plezier
Sinds 1994 is Daniëls fulltime schrijver en veelzijdig taal-BN’er. Hij staat onder meer in het theater met cabaretvoorstellingen; maakt meerdere radiocolumns; verzon een taal-bordspel en bedenkt jaarlijks de tongbrekers in Het Groot Dictee der Nederlandse Taal.

Zijn productie als schrijver is ongeëvenaard. Op Daniëls’ Wikipedia-pagina tel je in de gauwigheid 150 titels. En al is hij nog zo’n taalfetisjist, het begrip writer’s block is hem “vooralsnog onbekend”. “Wat inspiratie betreft, zijn het de laatste jaren vaak uitgevers die bij me aankloppen met een boekidee. Maar ik heb zelf ook een lijst met thema’s waarmee ik nog iets moet.”

Ideeën komen en gaan, maar ze daadwerkelijk uitwerken is natuurlijk een tweede. “Bij mezelf enthousiasme en betrokkenheid vaststellen, is altijd een vereiste om überhaupt ergens aan te beginnen. Zonder geestdrift werk je niet met plezier. En plezier hebben in mijn werk staat voor mij voorop.”

Naast de fascinatie voor taal is ‘informeren’ de grote drijfveer. “Ik wil mensen graag op een toegankelijke en begrijpelijke manier wat bijbrengen over een onderwerp. Ook dat is misschien een restantje van mijn docentschap…”

Eigen verdieping zoeken
In oktober wordt hij 67. Wil hij nog een keer met pensioen? “Ik kan me weinig voorstellen bij een ‘projectloos’ bestaan. Dat ik inmiddels AOW ontvang, zegt me niet zo veel. Momenteel ben ik bezig met opnamen voor een tv-programma dat in de zomer wordt uitgezonden.

“Ook Het Dorp, dat wekelijks ruim 1,2 miljoen kijkers trok, krijgt misschien een tweede seizoen. Vanaf september ga ik bovendien de theaters in om mijn cabaretprogramma Koken met taal te spelen, wat door de coronamaatregelen tot nu toe amper mogelijk was. Niks doen schijnt volgens sommigen heerlijk te zijn, maar ik taal er nog niet naar.”

“Echte interesse tonen, zelf verdieping zoeken”, dat is wat hij Fontys-studenten van vandaag graag wil meegeven. “Kijk verder... Ga op onderzoek uit naar deelonderwerpen binnen de studie die jou raken.”

“En kies voor jezelf één klein onderwerp uit waarin je je gaat specialiseren, waarover je nu al – al is het maar puur voor jezelf – iets gaat schrijven. Vroeg of laat werpt jouw bijzondere interesse een keer vruchten af.” [Frank van den Nieuwenhuijzen]