Opvoeden in digitale wereld: veel zorgen en veel vragen

Alles gaat zó snel. Er duiken zóveel verschillende dingen tegelijkertijd op in de digitale wereld van vandaag. Hoe houd je als ouder het overzicht, het contact met jouw kind en zijn of haar belevingswereld? En belangrijker nog: hoe bescherm je je kind tegen excessen en hoe neem je daarin je rol als opvoeder? Daarover ging donderdagavond een openbaar Fontys-college in de Tilburgse Lochal.

Een kleine honderd belangstellenden waren afgekomen op het thema 'Opvoeden in de digitale wereld'. De twee lectoren Colette Cuijpers en Maike Kooijmans trokken hierin voor het eerst samen op en hadden een duo-presentatie samengesteld. 

Met die digitale wereld, dat is geen nieuws, kunnen kinderen veel beter en sneller omgaan dan volwassenen. Dat bleek ook wel toen Colette Kuijpers, lector Recht en Digitale Technologie aan de Juridische Hogeschool, de reacties in de zaal peilde. Herkenbaar voor iedereen. "Kinderen lachen je uit als je niet weet hoe je telefoon werkt."

Maar, zo stelde Kuijpers, snappen de kinderen ook de consequenties? Of de juridische en ethische kaders van digitale technologie? Nee dus. Want zelfs de opvoeders breken zich heel vaak het hoofd over allerlei zaken. Zoals een van de moeders in het publiek als voorbeeld gaf: "De televisie kun je instellen, maar Youtube is niet te begrenzen."

Hart onder de riem
Virtueel, internationaal en turbulent. In die digitale wereld kun je als ouder soms het gevoel hebben de grip kwijt te raken. Dat moet je zeker jezelf niet aanrekenen, was de strekking van het betoog van Maike Kooijmans, lector Opvoeden voor de Toekomst bij Fontys Hogeschool Pedagogiek. "Het gaat zó snel in deze wereld, dat ik heel goed begrijp dat er bij ouders veel zorgen zijn."

Maar wat dan? Moet je in de controlestand? Is minder grip hebben ook echt zo'n probleem? Er is helaas niet één oplossing, gaf Kooijmans aan. Ook juridisch niet, want er valt niet één globale afspraak over te maken.

Eigenlijk, zo gaven beide lectoren aan, is er niet zoveel anders aan de hand dan pakweg dertig jaar geleden. Ja, de omgeving en de snelheid van veranderingen zijn veranderd. Maar de kern is hetzelfde. "Je maakt als ouders een keuze. Dat was altijd al zo. Gaat mijn kind om zeven uur of om acht uur naar bed. Daarin maakt iedereen zijn eigen afwegingen."

Volgers als cadeautje
Wel bleek, na vertoning van stukjes uit de VPRO-documentaire #Followme (zie video onder dit artikel), dat er ook vaders en moeders zijn die uitgesproken vreemde keuzes maken. Dat zijn dan de ouders die voor hun kind volgers kopen op Instagram en dat als verjaardagscadeau geven. "Voor 35 euro kopen ze voor hun kind 10.000 volgers", zei Kooijmans. 

Het fenomeen is lang niet bij iedereen in de zaal onbekend. Maar verbijsterend blijft het voor de meesten wel. "Dat is wel goedkoper dan een Playstation", kreeg een vader in het publiek de lachers op zijn hand. Weer een andere ouder speelde advocaat van de duivel: "Die 10.000 nepaccounts zijn robots. Dus dat zijn geen echte mensen die dan het account van je dochter zitten te bekijken, dat is toch minder eng." 

Goed of fout?
Kinderen zien vooral kansen waar ouders problemen zien of zorgen over hebben. Goed of fout is niet altijd helder. Zeker, er zijn raakvlakken met alcohol en drugs als het om verslaving gaat.

Dus vermoeidheidsklachten en sociale signalen moet je wel in de gaten houden. En hoe complex het ook is of kan lijken, als ouder dien je wel te proberen een beetje bij te blijven. Kortom: het thema is zo groot en complex, dat de twee lectoren er ook een hele dag voor uit hadden kunnen trekken.

Als tot slot de vergelijking wordt gemaakt tussen het als ouder bij je kind langs het voetbalveld staan of meekijken op social media, volgen de reacties elkaar snel op. Niet iedereen is het eens met die vergelijking. Maar vooral blijkt ook dan hoe groot de behoefte aan meer kennis is. "Er moet meer voorlichting worden gegeven." "Er moet een publiek toegankelijke database komen rond dit thema." "Fontys heeft hierin een rol."

Even daarvoor heeft Kuijpers echter het publiek ook een mooie overweging meegegeven: dat ouders toch vooral ook hun kinderen ruimte moeten blijven geven. Net als vroeger, in de analoge wereld, toen kinderen naar een parkje of pleintje buiten het gezichtsveld van hun vader en moeder togen.  "Excessen moeten worden uitgefilterd, maar kinderen hebben ook recht op privacy. Op een stukje 'ongezienheid', een ruimte waarin ze ongezien fouten kunnen maken en daar zelf van kunnen leren." [Jan Ligthart]

Het openbare college terughoren? Dat kan via deze integrale opname op Textradio.