‘NL 2040’: Fontys-studenten maken toekomstverkenning

Politici duidelijker rekenschap laten geven van hun handelen en een bewustwordingscampagne om (jonge) vrijwilligers naar sportverenigingen te lokken. Zo maar twee ideeën uit ‘NL 2040’, een toekomstverkenning uitgedokterd door Fontys-studenten.

“Het is de eerste keer dat we op deze niet-traditionele manier onderzoek doen”, zegt docent-onderzoeker Nanny Kuijsters. “Echt multidisciplinair, met inbreng van onder meer studenten van Fontys Marketing en Communicatie FMC), Fontys Economie en Communicatie (FEC) en Fontys Academy for the Creative Economy (ACE), waarin we ook nog eens ‘vormvrij’ waren.” In totaal begeleidden zes docenten het project en werden ruim honderd Fontys-studenten bevraagd. Een vertegenwoordiger van opdrachtgever VNG (Vereniging Nederlandse Gemeenten) nam de visie vanochtend in ontvangst (zie foto).

Hersengymnastiek
De gekozen werkwijze heet ‘emergent’ of ‘organisch’ onderzoek, waarbij het pad dat tot een doel moet leiden niet vastomlijnd is. Voor studenten best complex, vertelt Kuijsters. “Stapje voor stapje zoeken naar concrete toekomstbeelden. Het was voor hen hersengymnastiek om los te komen van de kaders die ze meestal krijgen aangereikt.” Bovendien vonden studenten het lastig om de blik te verleggen naar het nu nog abstracte jaar 2040.

“Door middel van bijvoorbeeld ‘imagineering’-workshops en gastcolleges door onder meer diskjockey en cultuuradviseur Isis van der Wel – waarbij studenten zich buigen over toekomstvisies – werd die koudwatervrees bestreden.”

Rollende Raad
Uiteindelijk ‘droom-denken’ de studenten op zes verschillende thema’s. “De vormvrijheid die ze daarbij hadden, leidt er bijvoorbeeld toe dat een onderwerp als ‘Natuur en klimaat’ weliswaar vaak werd besproken, maar niet is uitgekristalliseerd in een toekomstplan. In plaats daarvan focussen studenten meer op sport en democratie, onderwerpen die grijpbaarder zijn.”

Zo werkten studenten van verschillende ACE-opleidingen in opdracht van de gemeente Tilburg aan een plan om de lokale democratie dichter bij jongeren te brengen. “We zochten manieren om ervoor te zorgen dat bestuurders die doelgroep beter ‘zien’, ‘horen’ en ‘begrijpen”, zegt student Youri van CO-IEMES. 

“Uit ons onderzoek blijkt dat er een taalkloof heerst tussen bestuurders en jongeren, die hun beleidstaal niet vatten. Daarnaast zenden politici vooral, in plaats van dat ze luisteren.” Om die afstand te slechten, komen de studenten met het initiatief van de ‘Rollende Raad’. Daarbij wordt een lokale politicus op zijn of haar bureaustoel naar buiten gereden om daar in gesprek te gaan met jongeren.

Uit een ander democatieonderzoek blijkt dat jongeren meer inspraak willen, maar de politici vooral ook weer rekenschap moeten geven van hun handelen. [tekst gaat verder onder de foto's]

SPECO-studenten Ethan en Thijs zochten manieren om in onze vergrijzende samenleving jongeren te verleiden tot vrijwilligerswerk bij een sportvereniging. “Bijvoorbeeld als scheidsrechter of in de kantine.” Meer bewustwording van de relevantie en aantrekkelijkheid van dit type vrijwilligerswerk, bijvoorbeeld wijzen op de functie van sportverenigingen als maatschappelijk bindmiddel, zien de studenten als een van de oplossingen. “Verder kunnen sportverenigingen samenwerking zoeken met het onderwijs. Ook de sportvereniging is een plek om te leren, denk aan intergenerationele kennisoverdracht of werkervaring via stages.”

Vrijwilligersperspectief
VNG-vertegenwoordiger Kevin Schapendonk, die de brochure in ontvangst neemt, is enthousiast over het gekozen vrijwilligersperspectief. “In het verenigingsleven, maar ook in de zorg, wordt die vrijwillige inzet steeds belangrijker. Het is interessant om te kijken hoe mensen getriggerd kunnen worden om hun bijdrage te leveren.”

Waar deze studenten bij hun eigen concrete belevingswereld blijven, zoeken anderen meer het futuristische perspectief. Bijvoorbeeld door de inzet van zorgrobots in de thuiszorg (FEC), maar ook het gebruik van AI in sportbeleving om de interactie tussen publiek en sporter te vergroten (FMC).

Onderwijs en onderzoek samen
De VNG gaat dit Fontys-visiestuk koppelen aan andere vergaarde onderzoeksdata. Een geïntegreerde toekomstagenda wordt half januari aangeboden aan de kabinetsinformateur. “En daarmee zijn de Fontys-studenten een klein schakeltje in de Haagse politiek”, voegt Nanny Kuijsters toe.

“Intern willen wij NL 2040 nog aanbieden aan het college van bestuur.” Evengoed zijn er nu al lessen te trekken. “Fontys wil graag dat onderwijs leert van onderzoek en dat resultaten daaruit uiteindelijk landen in het curriculum. Maar dat is nu nog niet vanzelfsprekend. Je moet beide groepen echt meer laten samenwerken. Je ziet dat veel docenten die alleen onderwijstaken hebben nog een drempel over moeten om te participeren in onderzoek. Ze worden vaak pas in tweede instantie enthousiast.” [Frank van den Nieuwenhuijzen]