"Nepnieuws is een containerbegrip geworden"

De strijd omtrent nepnieuws heeft in Amerika een nieuwe fase bereikt. Ene Jaime T. Phillips zou door Republikein Roy Moore als veertienjarig meisje seksueel zijn misbruikt. Zij is met haar verhaal naar de Washington Post gestapt, maar de journalist van de Post geloofde haar niet. Na wat factchecking bleek dat de vrouw een rechtse activist is, een Trump-fan. Zij zou zijn gestuurd door Project Veritas, een producent van conservatieve propaganda die instituten wil beschadigen die in hun ogen links zijn.

Deze Jaime T. Philips werd dus ontmaskerd, maar dit voorval maakt duidelijk hoe ver nepnieuws kan gaan. "Nepnieuws maakt veel los in de journalistieke wereld", zegt Bram Steijns. Steijns is vierdejaars student aan Fontys Hogeschool Journalistiek (FHJ) en werkt mee aan het project FACTory.

FACTory is een project waarbij journalistieke verhalen op onjuistheden worden gecontroleerd. "Maar het woord nepnieuws is vooral een containerbegrip geworden. Het staat nu gelijk aan iets dat in Rusland is gemaakt. Het woord is uit zijn verband getrokken. De media zijn hier op gedoken en hebben maar wat geïmproviseerd. Nu wordt de term nepnieuws te pas en te onpas gebruikt."

Op de politieke agenda
Dat de media het woord 'nepnieuws' zo vaak laten terugkomen, heeft ook een positief gevolg volgens Steijns. "Het onderwerp staat nu wel op de politieke agenda. Daardoor wordt er nu meer gekeken naar welke bedreiging nepnieuws vormt en wat er tegen gedaan zou kunnen worden. Het blijft een lastige kwestie, zeker nu het via meer kanalen binnen komt en het zich ook sneller verspreidt. Maar dat we ons nu bewuster zijn van het bestaan van nepnieuws is al een stap vooruit."

Russische aanval
Vooral Amerika heeft zo ver we weten te maken gehad met fake news vanuit Rusland. Op dit moment lijkt het Russische nepnieuws Nederland nog niet te hebben getroffen. Volgens Steijns kan dit nog komen. "Ik kan me voorstellen dat wanneer er Europese verkiezingen aankomen, het voor de Russen interessant wordt om misinformatie te gaan verspreiden gericht op Nederland." [Renée de Kruif]

Foto 2: The Washington Post Foto 1: Bram Steijns, student FHJ

In het 'Handboek Digitale Geletterdheid' dat 24 november uitkwam, staat een infographic waarin tien soorten 'misleidend' nieuws op een rijtje zijn gezet.