Naar school als je zin hebt

Geen rooster, geen toetsen en zelfs geen voorgeschreven curriculum. Een gedeelte van de studenten Fontys Hogeschool ICT (FHICT) volgt de ‘Open opleiding’. “Vrienden vragen aan mij ‘heb jij geen lessen, wat doe je dan de hele dag?’”, vertelt student Jasper Verbeet. De grote aanjager van deze onderwijsmethode is Eric Slaats.

_{door Petra Merkx}
Course director Eric Slaats is er al jaren van overtuigd dat studenten veel beter leren als je ze de ruimte geeft en aanspreekt op hun talenten. Hij startte daarvoor de afgelopen jaren al verschillende projecten, zoals Delta, waarin de studenten in groepjes aan challenges werken. Maar in de Open opleiding komt alles samen, zegt hij. De studenten bepalen helemaal zelf de leerroute naar hun diploma.

Talentontwikkeling, daar gaat het volgens de course director om. Studenten beter voorbereiden op de toekomst. Dat is het ideaal van Eric Slaats. Dat zijn ideeën weerklank vinden, blijkt wel uit het grote aantal lezingen dat hij erover geeft (ook internationaal); rond de 90 per jaar. Ook andere hogescholen binnen Fontys hebben er oren naar. “Wij zijn nu onder meer aan het meedenken met Sociale Studies, die een nieuw curriculum aan het maken zijn.”

Historici
Dat de Open opleiding twee jaar geleden bij ict begon, is geen toeval: “De ict-wereld verandert continu. Er komt steeds nieuwe technologie bij, neem blockchain. Ict valt om waar je bij staat. Als je de huidige theorie staat de doceren, leid je historici op”, zegt Slaats. Alleen al daarom is het volgens de course director belangrijk studenten niet de theorie leren, maar hen te leren om zelf na te denken, te onderzoeken en hun werk in een context te plaatsen. “Adaptief vermogen, je kunnen aanpassen, innovatief zijn en verantwoordelijkheid nemen, daar gaat het om.”

Maar hoe werkt dit dan in de praktijk? Wel verleidelijk om in bed te blijven als je geen lessen hoeft te volgen. “Ik vind dat juist het mooie van deze opleiding”, zegt Jasper. “Je mag je eigen weg zoeken. Vanochtend had ik geen zin om vroeg te beginnen. Ik ga dan pas naar school als ik er zin in heb en werk dan wel wat langer door”, vertelt de derdejaars student.

Vastbijten
In de eerste semesters had hij nog ‘gewoon’ les, maar dat beviel hem minder goed (studenten kunnen pas in het tweede jaar kiezen voor de Open opleiding). “Ik had veel toetsen, opdrachten waren voorgeschreven en ik zat in projectgroepen waar ik niks mee kon. Ik heb altijd veel ideeën en vind het fijn dat ik me daar nu helemaal in kan vastbijten. Ik houd ervan om zelfstandig te werken en niet afhankelijk te zijn.”

Maar vrijblijvend is het niet, waarschuwt Cas Slaats (zoon van), junior docent bij de opleiding. “We zien ook wel eens studenten binnenkomen die daar een verkeerd beeld van hebben. Die denken dat het hier één groot speelpaleis is. Maar dat is het niet. Studenten moeten wel de relevantie van wat ze doen, laten zien”, legt hij uit.

Coach
De docent is in het systeem van de Open opleiding vooral een coach. Dat vindt niet iedereen makkelijk. Er lopen dan ook docenten stage bij Eric Slaats. “Het is voor hen heel moeilijk om de regie los te laten. Maar de docent als gate keeper to knowledge is echt uit de tijd. Informatie kun je overal krijgen. Daar heeft de informatietechnologie wel voor gezorgd.”

Om goed te kunnen bijhouden wat de student doet, hebben student en docent een handige ict-tool tot hun beschikking. Daarin staat onder meer welke competenties de student moet halen, hoe hij daaraan wil werken (vaak met echte opdrachten uit het bedrijfsleven) en waarmee hij gaat ‘bewijzen’ dat ze zijn gehaald. “Toetsen doen we niet meer, omdat dat alleen maar leidt tot piekmomenten waarin de student zich inspant. We gaan voor longitudinale toetsing”, zegt Slaats. Tussentijds wordt steeds bijgehouden of de student op de goede weg zit.

Autistische student
Van de 3500 studenten bij FHICT volgen nu ongeveer 200 studenten de Open opleiding. Maar ook in de andere opleidingen zijn elementen ervan opgenomen, zegt Slaats. “Docententeams moeten zelf klaar zijn voor deze omslag. Het wordt niet van bovenaf opgelegd. Daarnaast kunnen studenten die niet op deze manier willen leren – vaak buitenlandse studenten die heel ander onderwijs gewend zijn – kiezen voor meer traditionele routes."

Je zou kunnen denken dat de Open opleiding minder geschikt is voor voor studenten met een autistische aandoening, die relatief vaker voor technische studies kiezen. Maar dat is volgens Slaats niet zo. "Ik merk dat zij het heel goed doen hier. Zij kunnen hun hyper focus juist goed kwijt.”

In onderstaande TEDx legt Eric Slaats precies uit waarom hij voor open onderwijs is, zonder roosters en toetsen.