Muziekonderwijs: mineur of majeur?

Als gevolg van bezuinigingen sluiten muziekscholen steeds vaker de deuren. Carla Lagarde-De Waal van Fontys Hogeschool voor de Kunsten betreurt dat, maar pleit ook voor een bredere kijk op muziekonderwijs.

In de Zembla-documentaire ‘Muziekschool in Mineur’ doet de Tilburgse trompettist Eric Vloeimans kortgeleden zijn beklag over de teloorgang van de muziekschool, en over het feit dat de resterende scholen breed bereik prefereren boven de ontwikkeling van (top)talent.

Carla Lagarde-De Waal, studieleider bij de Academie voor Muziekeducatie van FHK, volgde het pleidooi van Vloeimans met gemengde gevoelens.

Rijk aanbod
“Zembla kijkt erg vanuit één domein. Namelijk de muziekscholen zoals ze vijfentwintig jaar geleden waren: volledig ingericht vanuit de (Westerse) klassieke muziek.”

Natuurlijk mogen dergelijke muziekscholen er nog steeds zijn, benadrukt ze, maar tegelijkertijd verandert onze maatschappij.

“Om me heen zie ik overal prachtige initiatieven van bevlogen muziekdocenten die op innovatieve manieren burgers proberen te bereiken door middel van muziek. Dat kan zowel binnen als buiten de vertrouwde muziekschool.”

Een voorbeeld daarvan is de Classical Talent Award van het bekende orkest Camerata Zuid. “Zij gaan langs op middelbare scholen en coachen muzikaal talent. Ook zie je dat steeds meer middelbare scholen licenties krijgen om als officiële Conservatorium-vooropleiding te dienen. En veel van onze alumni starten als ZZP’er een eigen muziekpraktijk waar ze met leerlingen aan de slag gaan.”

Al die initiatieven samen zorgen volgens haar voor een rijk aanbod dat aansluit op de behoeften in onze samenleving. “Het lastige is juist dat je soms door de bomen het bos niet meer ziet.”

Interdisciplinair
Er zijn dus meer wegen die naar Rome leiden. Dat het Rijk jaren geleden al de gemeentelijke toelages voor muziekscholen inperkte, leidde ertoe dat veel stadsbesturen zochten naar alternatieven.

“Zo ontstonden de Centra voor de Kunsten, waar een bredere kunsteducatie centraal staat. Meer de ‘ontmoeting’ tussen verschillende kunstdomeinen, waarvan muziek er één is.”

De ‘oude’ muziekschool zet muziek een beetje op een eiland, en daar hoort het volgens Lagarde-De Waal niet. “Juist die interdisciplinariteit – de verbinding tussen bijvoorbeeld muziek en dans of tussen verschillende muziekstijlen – is een van de strategische doelen van onze Academy of Music and Performing Arts bij FHK.”

Toegankelijk
Ze is het oneens met Vloeimans vaststelling dat het muziekonderwijs zich vooral moet richten op de ontwikkeling van (top)talent, en minder op een breed bereik. “Muziekeducatie moet voor iedereen toegankelijk zijn. Juist de genoemde initiatieven in het veld (en het muziekonderwijs op school, waar veel gemeentelijk geld dat oorspronkelijk was bedoeld voor de muziekscholen nu heen gaat) zorgen daar ook voor.”

Veel muziekonderwijs is via programma’s als ‘Meer muziek in de klas’ verschoven van muziek- naar basisschool. “Sommige Centra voor de Kunsten zetten hun docenten structureel in om naar basisscholen te gaan. Hun aanbod sluit aan bij de behoefte en de belevingswereld van het kind, dat dan haast vanzelf naar een meegebracht instrument grijpt.”

“In die Zembla-documentaire zie je allemaal ingetogen kinderen, die met sippe gezichtjes muziek maken. Dat doet me bijna pijn. Het is totaal niet het beeld van het muziekonderwijs van vandaag.”

Uitlaatklep
Toch moet ook de Rijksoverheid zich nog even achter de oren krabben. Hier is Lagarde-De Waal het wél hartgrondig eens met Eric Vloeimans. “Kunst kun je niet puur zakelijk benaderen. Politici die dat doen hebben het nooit in hun hart gevoeld, zoals Vloeimans zei.”

“Als maatschappij moeten we inzien dat kunst een uitlaatklep is, een middel om jezelf te uiten. Maar ook een manier om bruggen te slaan tussen verschillende groepen en culturen. Gezien deze waarde zou de Rijksoverheid per inwoner een bedrag kunnen reserveren. Niet alleen voor het muziekonderwijs, maar voor alle kunstdisciplines. Kunst draagt simpelweg bij aan ons welzijn en is alleen daarom al cruciaal.” [Frank van den Nieuwenhuijzen]