Museum der digitale gruwelen

Een tijdje geleden deelde een keurige rijksambtenaar een gremlinactie met mij. Hij vertelde over zijn ‘museum der digitale gruwelen’, vol met verschrikkelijke dingen die hij via zogenaamde personalisatiewebsites, zoals VistaPrint, had besteld.

Een keukenschort met een afbeelding van een uitgemergelde, Afrikaanse baby en het onderschrift ‘honger!’. Een slabbetje met daarop de tronie van Marc Dutroux. Een fotoboek getiteld ‘Mein Kampf’. Een museum vol objecten, die de man nooit zou durven en kunnen bestellen bij zijn lokale copyshop, maar online was het geen enkel probleem. Alles werd aan huis geleverd, niemand stelde een vraag.

Volgens de ambtenaar hèt bewijs dat technologie ontmenselijkt.

Ik moest eraan denken toen ik las dat er steeds meer gestolen wordt uit supermarkten bij de zelfscanner. Zou dat te maken hebben met het gebrek aan menselijk contact? Ik denk van wel. Ik moet me ook inhouden om geen kleine, dure, aanstellerige dingen in mijn zak te steken. Wie betaalt er nog voor gembershots? Niemand toch?

Onderzoek laat zien dat mensen veel minder stelen als ze langs een ouderwetse kassa gaan. Misschien omdat het dan toch voelt alsof je de kassamedewerker bedriegt. De meeste mensen gedragen zich beter in relatie tot andere mensen. Een belangrijke les, ook voor het onderwijs. Pas op met wat je automatiseert. Goede inzet van technologie moet leiden tot méér menselijk contact in plaats van minder.

De supermarkten intussen reageren voorspelbaar. Ze lossen hun problemen op met nog méér technologie. Slimme camera’s om precies te zijn. Hoog tijd om daar een gremlinactie voor te bedenken!

Rens van der Vorst is technofilosoof, werkt bij Fontys hogescholen ICT en Engineering en is auteur van diverse boeken, waaronder Digitale Gremlins. Lees hier de eerdere columns die hij voor Bron schreef.