'Max Havelaar toont dat luxe een prijskaartje heeft'

Met de onthulling van een gedenksteen trapt Koning Willem-Alexander vandaag het Multatuli-jaar af in De Nieuwe Kerk in Amsterdam. Hoe goed kennen studenten van Fontys zijn bekendste werk: Max Havelaar?

Op 2 maart is het precies tweehonderd jaar geleden dat Eduard Douwes Dekker, die onder de naam Multatuli schreef, geboren werd. Het jaar 2020 is dus het Multatuli-jaar.

Multatuli stelde in zijn roman Max Havelaar  - een van de belangrijkste werken uit de Nederlandse literatuur - de corruptie en misstanden in Nederlands-Indië aan de kaak. De nare kant van kolonisatie werd aan het licht gebracht.

Kleine enquête
Maar hoe goed kennen jongeren dit verhaal nog? In een kleine enquête op Instagram testte Bron de kennis over Multatuli en zijn boek Max Havelaar.

De meeste respondenten weten wel dat dit Multatuli’s werk is. Daarentegen denkt maar liefst de helft dat het boek over slavenhandel gaat, terwijl het gaat over uitbuiting van de inheemse bevolking door Nederlanders.

Lering trekken
“Uit het boek van Multatuli kunnen we nog steeds lering trekken”, vertelt Bram (20), eerstejaarstudent Lerarenopleiding Geschiedenis bij Fontys. “De geschiedenis en ook dit boek zijn belangrijk omdat je verbanden met het heden leert begrijpen.”

“De luxe waarin wij nu leven heeft namelijk een prijskaartje gehad. Door dit boek besef je dat en waardeer je die luxe ook meer. Daarnaast leer je er natuurlijk veel van. Die geweldige handel was niet alleen maar geweldig, er was ook een andere kant van de medaille.”

Episch verhaal
Robbert-Jan Poortvliet is docent op de Lerarenopleiding Geschiedenis. “Het belang van Multatuli’s Max Havelaar is punt één vanwege het epische verhaal. Ik kan dat gebruiken in de klas, want de situatie is herkenbaar én je krijgt op die manier een stukje geschiedenis mee."

Het verhaal is volgens hem ook heel aansprekend. "Je ziet ook dat het boek impact heeft op onze politiek op de lange termijn; er wordt open en eerlijk gecommuniceerd en problemen worden aangekaart.”

Goede burger
“Daarnaast kun je er ook op persoonlijk gebied veel van leren. Hoe ben je een goede burger? Hoe gebruik je jouw stem? Multatuli heeft zijn stem namelijk ingezet als politiek middel. Tegenwoordig doen we dat bijna niet meer in geschreven vorm, maar via social media. Studenten kunnen aan de hand van dit boek ook leren nadenken over de keuzes die ze maken.”

“Ik denk dat dit boek jongeren wel alert maakt. Wanneer ze het lezen en daarna een kopje koffie halen, snappen ze waarom je zoveel betaalt voor die koffie. De handel, maar ook de vrijheid en eigenlijk alles waar we profijt van hebben, gaan ver terug in het verleden.”

Belangrijke factor
Volgens Bram is het geschreven woord uit het verleden een belangrijke factor in ons heden. “Onze grondwet stamt namelijk ook af van een geschrift, namelijk dat van Willem van Oranje (plakkaat van Verlatinghe). Als zoiets niet geschreven zou zijn, zou het leven er nu misschien heel anders uit zien."

"De geschiedenis heeft ons dus gemaakt en behalve dat je van de fouten van vroeger kunt leren, kun je natuurlijk ook leren van alles wat goed is gegaan. Zonder Willem van Oranje hadden we de grondwet zoals die nu is, niet gehad. Zonder Multatuli had onze handel er tegenwoordig waarschijnlijk ook anders uitgezien.” [Jacky Eickes]