'Maak promoveren aan kunsthogeschool mogelijk'

Promoveren op artistieke gronden aan kunsthogescholen moet in Nederland mogelijk worden. Dat vindt algemeen directeur Karen Neervoort van Fontys Hogeschool voor de Kunsten in Tilburg. Als het eenmaal zover is, ziet ze graag haar instituut die 'vruchtbare onderzoeksomgeving' voor Zuid-Nederland worden.

In Zweden bestaat deze mogelijkheid al, met en zonder de 'hulp' van een universiteit. Een werkbezoek aan hogescholen in Stockholm maakte de directeur alleen maar nóg enthousiaster voor het plan. In Nederland klinken inmiddels de eerste voorzichtige geluiden om deze weg eveneens te gaan bewandelen.

"Na bachelors en masters heb je in Nederland de PhD's of promovendi. Kijkend naar het aantal promovendi in de kunstenwereld en de voorwaarden om te kunnen promoveren, hebben we hier nog wel een weg te gaan", vindt Neervoort. "Als je in Nederland wilt promoveren, moet je er een promotor uit het universitaire circuit bij zoeken en word je beoordeeld op wetenschappelijke gronden. Er is in ons land een aantal hbo-opleidingen dat een samenwerking heeft met universiteiten en promotoren op het gebied van kunstonderzoek. Wat ze in Stockholm geaccordeerd hebben gekregen, is dat ze als kunsthogeschool zelf promotietrajecten kunnen aanbieden en PhD's mogen toekennen. Niet op wetenschappelijke, maar op artistieke gronden."

Daarbij komt dat hogescholen in Nederland het hoogste niveau zijn voor wie kunsten wil studeren. Er is geen tegenhanger op universitair niveau, zoals dat wel het geval is bij bijvoorbeeld economie, gezondheidszorg en techniek. Met het onderzoeksniveau, toch de grondslag voor een promotie, zit het in Zweden volgens de directeur van 'Kunsten' wel goed. "De hogeschool Stockholm University of the Arts heeft aangetoond dat de onderzoeksomgeving binnen de school dermate rijk en gefaciliteerd is, dat zij in staat is om PhD's op artistieke gronden toe te kennen."

Mocht promoveren aan een kunsthogeschool werkelijkheid worden, dan wil Neervoort dat Fontys Hogeschool voor de Kunsten deze plek voor Zuid-Nederland invult. ,,Ik zou heel graag die vruchtbare onderzoeksomgeving willen worden. We hebben goede kaarten: Fontys werkt met lectoraten en heeft banden met kenniscentra. Zelf hebben wij vijf masters en drie lectoraten."

Discussies
Volgens Bert Verveld is het in Nederland nog niet zover. Verveld is lid van de Taskforce KUO Onderzoek, die zich buigt over lectoraten en onderzoek aan de Nederlandse kunsthogescholen. "Er lopen discussies of je voor de kunsten een eigen promotievorm zou moeten hebben. Je hebt de wetenschappelijke promoties aan universiteiten, bij de technische universiteiten kan ook gepromoveerd worden op een ontwerp en er wordt door verschillende mensen nagedacht of het denkbaar zou zijn om op artistieke gronden te promoveren." Dat laatste is volgens hem in Zweden mogelijk gemaakt in de wet op het hoger wetenschappelijk onderwijs. "Op dit moment zit het nog niet in de pen om de Nederlandse overheid te verzoeken dit in wetgeving te verankeren."

Verveld, die voorzitter is van het college van bestuur van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten en tevens de 'aanstichter' van de studiereis naar Zweden , sluit niet uit dat dit in de toekomst wel mogelijk wordt. Vooralsnog wordt volgens hem echter ingezet op het verbreden van de mogelijkheden om in samenwerking met universiteiten te promoveren in de kunsten.

Universiteiten blijven in Nederland dus ook op dit terrein nog de enige die gerechtigd zijn om doctoraten te verlenen, het zogeheten 'ius promovendi'. De Vereniging van Samenwerkende Universiteiten VSNU, die eveneens present was in Stockholm, geeft niettemin aan de ontwikkelingen op het gebied van promoveren in de kunst met belangstelling te volgen. "Er gebeuren interessante dingen, zoals de samenwerking tussen Codarts (kunsthogeschool in Rotterdam, red.) en de Erasmus Universiteit Rotterdam. Wij zien deze ontwikkeling als een manier om de samenwerking te versterken", aldus woordvoerder Rianne Kouwenaar van VSNU. (TD)