‘Levend boek’ Esther fascineert studenten

Daar zit ze: Esther, 44 jaar en twee zelfmoordpogingen achter de rug, in een klaslokaal bij Fontys in Tilburg. Om haar heen, op stoelen en tafeltjes, hangen ongeveer twintig studenten van lerarenopleidingen aan haar lippen.

_{door Petra Merkx}
Esther is een ‘levend boek’ uit het project Human Library. De Human Library wordt met enige regelmaat gehouden bij onder meer Tilburg University en de bibliotheek in Tilburg. Vandaag geeft Esther, samen met twee andere levende boeken, daarvan een voorproefje voor Fontys-studenten.

Menselijke boeken zijn personen die in hun leven met een bepaald vooroordeel te maken hebben, of hebben gehad. Zij zijn bereid om hun levensverhaal te delen. Ze zijn voor even een boek dat gelezen kan worden.

Zoals Esther. Het enige wat de studenten weten is dat ze twee zelfmoordpogingen deed. “Vind je het niet intimiderend, wij allemaal tegenover jou?”, begint een student. Dat is het voor Esther niet. Ze doet dit vaker. Ze geeft ook groepslessen over seksualiteit en intimiteit. Maar als boek zit ze meestal wel één-op-één met iemand te praten.

Op de achterflap van het levende boek met de titel ‘Poging tot zelfdoding’ zou kunnen staan: Esther komt uit een instabiel gezin, ze wordt seksueel misbruikt en ontwikkelt daardoor een dissociatieve stoornis. In de puberteit leeft ze wild, met drank en drugs. Uiteindelijk raakt ze in een psychose en doet een poging tot zelfdoding, en twee weken later weer een.

De studenten stellen hun vragen en langzaam worden de details ingevuld. Het was haar onderwijzer op de basisschool op de militaire compound in Duitsland waar ze leefde, die haar misbruikte. Ze was pas acht jaar. Erover praten met haar ouders was ondenkbaar, de onderwijzer kwam ook bij hen thuis.

Bovendien was de situatie thuis ook instabiel en verhuisde het gezin later vaak. “Ik was me er niet zo bewust van. Maar ik wist wel dat ik anders was. Ik werd gepest en daardoor was ik een meeloper, omdat ik populair wilde zijn. Ik ben heel veel over grenzen heengegaan. Vooral ook in de puberteit. Je wordt stil of wild als je dit meemaakt. Ik werd wild. Ik was een wildebras”, vertelt ze de studenten.

Pas na haar zelfmoordpogingen lichtte ze haar ouders en broer in over wat er vroeger was gebeurd. “Ik durf het bijna niet te vragen”, zegt een student. “Maar was je blij dat de zelfmoord niet gelukt was?” “Toen niet, maar nu wel”, zegt Esther. Ja, het gaat nu wel goed met haar. Ze is getrouwd en kan haar ervaringen delen met anderen.

“Waarom wilde je geen rechtszaak beginnen tegen deze leraar?”, vraagt een ander. Esther legt uit dat ze zoveel jaren heeft moeten vechten om zich weer een beetje goed te voelen, dat ze dat niet zou aankunnen. “Het zou zijn alsof hij mij weer in zijn macht had”, legt ze uit.

De meeste studenten luisteren, voorovergebogen, soms met open mond. Een stuk of vier stellen de vragen. Na afloop hebben ze veel geleerd, zeggen ze. Esther gaf desgevraagd ook nog tips over hoe je een student kunt herkennen met problemen als die van haar. “Dit leer je niet op school”, zegt Desireé, derdejaars student leraar Nederlands. “Ik heb er echt veel aan gehad. Ik kende persoonlijk niemand die zoiets heeft meegemaakt. Echt waardevol.”

De eerstvolgende Human Library is op 11 april op Tilburg University. Tijdens deze Human Library geven wetenschappers Mark Brandt, Dongning Ren, Marloes van Noorloos en Hans van Dijk een korte lezing over hun onderzoek over vooroordelen.