Kunsthogescholen pakken misstanden samen aan
Dertien kunstvakopleidingen, waaronder Fontys Hogeschool voor de Kunsten (FHK), gaan gezamenlijk optrekken om grensoverschrijdend gedrag binnen hun muren te voorkomen. Uiterlijk 1 september moet duidelijk zijn hoe zij invulling geven aan hun nieuwe Code Sociale Veiligheid.
Aanleiding om die te formuleren, zijn tal van misstanden die bij diverse kunstopleidingen aan het licht kwamen. Het gaat dan onder meer om (seksuele) intimidatie, discriminatie en pesten. In een artikel schetste NRC daar onlangs een ontluisterend beeld van. FHK wordt hierin niet genoemd.
Te afhankelijke positie
De problemen komen onder meer voort uit de gezagsverhoudingen tussen docent en student. Dat in het kunstvakonderwijs de ‘fysieke en mentale nabijheid’ een grote rol speelt maakt de sector zowel bijzonder als ook kwetsbaar, geven de dertien instellingen aan. Het gevaar van een te afhankelijke positie van de student ligt op de loer.
Het hbo-kunstonderwijs bracht vanmiddag zijn Sectoragenda 2021-2025 uit, met daarin de ambities voor de komende vier jaar. Dat moment werd aangegrepen om ook met een gezamenlijk statement te komen over sociale veiligheid op de opleidingen.
Niet wegkijken
‘Het is glashelder dat ongewenst gedrag zoals pesten, discriminatie, (seksuele) intimidatie, agressie, geweld en andere vormen van grensoverschrijdend gedrag, onacceptabel is en moet worden voorkomen’, staat erin. 'Belangrijk is dat elk signaal daarover wordt opgevolgd en dat er nooit wordt weggekeken’.
Behalve dat zij uiterlijk op 1 september via hun websites aangeven hoe de aanpak op dit gebied eruitziet, streven de dertien ook naar een samenwerkingsverband. Daarin worden kennis en ervaringen op het terrein van sociale veiligheid gedeeld. Ook moet het kunstonderwijs de mogelijkheid krijgen misstanden te melden bij een landelijke ombudsman of -vrouw.
Minister geschrokken
De presentatie van de sectoragenda vond plaats tijdens een online webinar vanuit FHK. De bedoeling was dat onderwijsminister Ingrid van Engelshoven de agenda in Tilburg in ontvangst zou nemen, maar zij moest afzeggen vanwege een Kamerdebat.
In een video stelde de minister geschrokken te zijn van de berichten over het kunstonderwijs: “Tegelijkertijd is het goed dat het onderwijs zelf intern die handschoen oppakt. Dit is echt iets wat je van binnenuit moet verbeteren.”
Onthutsend rapport
Tijdens de paneldiscussie ging oud-directeur Raf de Keninck van het Departement Muziek bij FHK op de kwestie in. Hij is sinds eind 2019 directielid bij Design Academy Eindhoven. Een onderzoeksbureau beschreef onlangs in een onthutsend rapport hoe die instelling al vele jaren lang gebukt gaat onder wangedrag, machtsmisbruik en bedreigingen.
“Het is dit specifieke, individuele onderwijs – docenten die heel nauw samenwerken met studenten en studenten onderling – dat het ook zo kwetsbaar maakt”, weet De Keninck.
Volgens hem is het belangrijk dat veel instituten de laatste maanden onderzoek naar hun sociale veiligheid hebben gedaan en er debatten over voerden. “Beleid en protocollen zijn bijgestuurd.” De nu geïntroduceerde code gaat in zijn ogen nog een stap verder, omdat de hogescholen daarbij gezamenlijk optrekken.
Verwevenheid met werkveld
Directielid Annet Lekkerkerker van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten stelde dat het ‘persoonlijke onderwijs’ niet het enige probleem is. Zij noemde de verwevenheid van de opleiding met het werkveld ook een lastige kwestie.
“Je krijgt les van mensen van wie je weet dat je ze straks in het werkveld op z’n minst tegen gaat komen. En als ze jou goed vinden, hoop je misschien dat ze met jou willen samenwerken.” Daarom is volgens Lekkerkerker een voortdurend en open gesprek over omgangsvormen belangrijk. “Ook tussen medewerkers onder elkaar.” [Tim Durlinger]