Klimaatonderwijs in spelvorm biedt nieuwe inzichten

Docenten en studenten zijn zich lang niet allemaal bewust van de huidige klimaatveranderingen en de daarbij horende consequenties. Voor de medewerkers en studenten van ACE stond donderdagmiddag dan ook volledig in het teken van klimaatonderwijs. Geen gastcollege of worskhop, maar een bordspel gaf meer inzicht.

Erasmus-professor Ginie Servant-Miklos is de bedenker van het spel en legt vol enthousiasme uit aan de kleine maar fanatieke groep wat de bedoeling is van vandaag. “Het is het jaar 2100. De wereld heeft zich niet gehouden aan de SDG’s en het klimaatakkoord en dat betekent dat onze wereld verandert. Welke transporten heeft onze nieuwe wereld nodig? Hoe wekken we energie op? En wat voor gevolgen hebben verschillende rampen? Het is aan jullie om dat vandaag te ondervinden.”

Dat doet de groep aan de hand van het bordspel COLLAPSE. In verschillende rondes proberen drie teams een veerkrachtige gemeenschap op te bouwen die zelfvoorzienend is. De vraag is alleen of deze samenlevingen zich staande kunnen houden of onder druk zullen ‘collapsen’.

Fouten voorkomen
Servant-Miklos ontwierp het spel nadat zij zich vanuit haar rol als human resource advocaat omschoolde naar het onderwijs. Als advocaat ondervond ze dat ze dingen moest veranderen die al fout waren gegaan. “Maar in het onderwijs kun je juist de veranderingen waarmaken die fouten voorkomen.”

De vraag die daarbij centraal stond was: wat maakt revolutionair onderwijs? Om antwoord te krijgen ontwierp de Franse professor een nieuw soort onderwijs met een focus op klimaat, om docenten te helpen met hun eigen onderwijsmethoden. Daarbij gaf Science of Collapse, cijfers van onderzoekers die onderbouwen dat onze samenleving voor 2030 instort, houvast. “Het heeft alles te maken met energie, grondstroffen, klimaatverandering, water, populatiegroei, biodiversiteit en geopolitieke instabiliteit.”

Voortleven in de toekomst
“En ja, de wereld die we kennen stopt inderdaad. Maar dat betekent niet dat we gaan sterven”, vervolgt de professor. “We moeten voort kunnen leven in de toekomst, maar om dat succesvol te kunnen doen moeten we streven naar een zo efficiënt en effectief mogelijke werkbaarheid.” Dat klinkt als een hele kluif, maar het spel Collapse biedt de aanwezige studenten en docenten al gauw meer duidelijkheid.

Het doel van het spel Collapse is het ontwikkelen van systematisch denken in het jaar 2100, waar energie, transport, agricultuur, veiligheid, kunst en cultuur op zo’n manier in onze samenleving worden ingezet dat deze bestand is tegen verschillende uitdagingen. Het spel start met de planningsfase, waar alle de drie deelnemende groepen kaarten kunnen kopen voor middelen, mensen en energie. De kaarten variëren van windmolens en paard en wagen tot verschillende agriculturen en nucleaire energiewinners. [Tekst gaat verder onder de foto]

Met de planningsfase achter de rug kan het jaar 2100 echt beginnen. Ieder jaar, dus iedere ronde, wordt de samenleving onderworpen aan bonussen en rampen. Die laatste categorie heeft altijd impact op infrastructuren en bronnen. Zo vernietigt de orkaan je treinrails waardoor je geen transport meer hebt. En als je energiebron uitgeschakeld wordt kun je niet meer werken. Heb je te weinig voedsel? Dan verlies je mensen. De uiteindelijke winnaar is de groep met de meeste welzijnspunten.

In vier rondes krijgen de teams een nieuwe coronapandemie, een insectenapocalyps, een orkaan en een overstroming voor hun kiezen. Eén van de groepen weet de laatste ronde niet te overleven. ‘We’ve collapsed!’, klinkt er door het lokaal. De andere twee groepen weten de eindstreep wél te halen, waarbij de ene groep net twee bevolkingsleden meer heeft dan de ander en tot uiteindelijke winnaar wordt gekroond.

Inzicht van groot belang
Die groep bestaat uit twee studenten en organisator Linda Hofman. “Zo zie je maar weer, de studenten zijn echt de toekomst”, bezegelt Hofman de winst van haar groep. “Maar hoe leuk het winnen van zo’n spel ook is, het inzicht dat hiermee gewonnen wordt is van groot belang.”

Om ervoor te zorgen dat steeds meer studenten en docenten binnen Fontys zich bewust worden van het klimaat, krijgt Fontys een eigen versie van het spel. “Onze studenten moeten nadenken over de transitiefases in de toekomst. Als je keuzes maakt hebben die direct effect op andere zaken. Ik hoop dan ook dat onze studenten deze gamificatie meenemen in hun verdere leven.”

Instellingbreed spelen
De twee winnende studenten uit de groep van Hofman zijn al redelijk bekend met de verduurzamingsfase en –transitie. Toch gaf het spel ook hen nieuwe inzichten. “Als er ergens een ramp gebeurt beïnvloedt dat verschillende lagen. Je kunt je moeilijk voorbereiden op iedere ramp. Nu konden we in de volgende ronde onze wereld opnieuw opbouwen, maar in de echte wereld gaat dat niet zo makkelijk.”

Hofman besluit dat het spel Collapse door iedereen binnen de onderwijsinstelling gespeeld kan worden. En dat is nodig, want volgens de docent-onderzoeker is heel Fontys bezig met duurzaamheid, maar kan er echt nog meer gedaan worden. “Ik ken het spel natuurlijk nog niet uit mijn hoofd, maar als er andere docenten, medewerkers of studenten zijn die dit een keer willen proberen om hun kennis en inzicht te verbreden, hoor ik dat maar al te graag.” [Noëlle van den Berg]