Houterman: ‘Het was een moeilijke tijd’

De coronacrisis zette alles op zijn kop, en dus ook Fontys. Ineens zat iedereen thuis, werd de wereld stil. Het besef dat het allemaal helemaal anders ging worden, kwam bij bestuursvoorzitter Joep Houterman vorig jaar in het weekend van 7 maart, een week voor de eerste lockdown. 

“Toen zag ik in wat de ernst en omvang kon zijn van wat ging komen. Ik weet nog hoe ik iedereen ben gaan bellen om het crisisteam te verbreden en ons voor te bereiden op een sluiting. Tot dan was er slechts een beperkt team dat zich bezighield met studenten in het buitenland of die daar heen wilden.”

“Wij, de zuidelijke hoger onderwijsinstellingen, liepen bij die eerste golf duidelijk voorop. Omdat de eerste grote uitbraak in Brabant was. Het was een unieke situatie en ik kon daarin ook niemand vragen: hoe heb jij dat destijds gedaan?”

“Het tegendeel juist: collega’s van boven de rivieren belden mij: hoe pakken jullie dit aan? Tegelijkertijd kwam ik in Venlo weer Duitse collega’s tegen die versteld stonden van het gebrek aan maatregelen in Nederland.”

Venster
Houterman blikt terug op een bewogen tijd. Toen COVID-19 Nederland vorig jaar in zijn greep kreeg, was hij pas enkele weken daarvoor officieel voorzitter geworden van Fontys. Niet dat het veel uitmaakte: voor elke bestuurder was dit onontgonnen terrein. (tekst loopt door onder foto's)

“In eerste instantie was het vooral moeilijk omdat iedereen thuis kwam te zitten. Je moet dan meer moeite doen om te achterhalen hoe het met iedereen is. Een mooi extra venster op hoe het studenten en medewerkers in die eerste maanden verging, was uiteraard Bron.”

“Het was een moeilijke tijd. Vooral omdat het informele, het sociale contact wegvalt. Dat ben je kwijt. Zo maakte ik twee keer mee dat iemand meldde: ik ga met zwangerschapsverlof. En dat ik niet eens wist dat die persoon zwanger was, omdat je in MS Teams alleen maar hoofden ziet.”

Ook Houterman kwam amper op de campus in die tijd. “Gaandeweg kregen we langzaam wel meer grip op het wel en wee van de studenten en medewerkers, via de medezeggenschap, via diverse onderzoeken maar vooral ook via de taskforces en klankbordgroepen die ons van feedback vanuit de Fontys-gemeenschap voorzagen.”

Impact
Wat het onderwijs betreft, waren de problemen van de lockdown voor bijna elke hogeschool en dus ook voor de studenten van die scholen, verschillend. 

Houterman: “ICT heeft een heel flexibel onderwijsmodel, dus die waren relatief in het voordeel. Maar bij Mens en Gezondheid was het zwaar voor de studenten, vooral in hun stages. En ook de stages bij de lerarenopleidingen werden een uitdaging omdat het werkveld dicht ging.”

“Of neem de Sporthogeschool: onderwijs dat nu eenmaal deels binnen 1,5 meter moet. Wat is dan nog veilig? Venlo, dat een grote Duitse populatie heeft en daardoor weer een heel andere crisisbeleving had. De Kunsten, waar moest worden afgestudeerd zonder publiek …”

Contact
Fontys volgde vanaf dag één de lijnen die de overheid oplegde of adviseerde. Dat gebeurde bewust, legt Houterman uit. “De Fontys-gemeenschap is zó groot. Dan weet je dat de meningen altijd verdeeld zullen zijn, wat je ook doet.”

Die meningen, zo blijkt ook uit dit artikel dat Bron eerder publiceerde, zijn inderdaad verdeeld. Vooral omdat een aantal tegenstanders van het gevoerde beleid het gevoel had en heeft niet te worden gehoord.

“Sommigen hadden kritiek: mogen we dan niet meer kritisch zijn op die overheid, op de maatregelen? Jawel, zeker wel. Maar focus je liever op wat wel kan. Laten we onze energie in iets anders steken.”

Of hij ooit binnenskamers gefrustreerd was over een Haagse maatregel? “Eén keer. Toen vorige zomer het kabinet zei: we gaan de aanpak decentraliseren. Toen dacht ik: help, wat doen jullie nou! Dat had betekend dat wij met drie, vier veiligheidsregio’s te maken kregen. Gelukkig werd dat snel teruggedraaid.”

Rellen
Eén moment staat in het geheugen gegrift van Houterman. Hij heeft het er zichtbaar nog moeilijk mee als hij er aan terugdenkt.

“De dag na de rellen hier in Eindhoven. Niemand wist of dit nog verder uit de hand zou lopen. We zaten met het crisisteam bij elkaar en bespraken scenario’s, waaronder het zwartste denkbaar: dat de autoriteiten ons zouden vragen de gebouwen te ontruimen.”

“Nog geen tien minuten later kregen we telefoon met precies die dringende oproep: of we onze gebouwen onmiddellijk wilden sluiten. Daar zit je dan wel met een heel team, maar uiteindelijk kijkt toch iedereen naar jou.”

“Er waren op dat moment honderden studenten tentamens aan te maken. Als je dan de boel op slot gooit, moeten al die studenten en medewerkers de straat op, het openbaar vervoer in. Met alle risico’s van dien. Ik vond het nogal wat … Maar ik besloot wel om gehoor te geven aan die oproep.”

Omschakeling
De rellen hielden op. Het virus niet. Fontys moest door met lege campussen en met thuis studeren en werken. Houterman is er trots op dat die omschakeling zo goed is verlopen.

“Al zeg ik ook: als het voortaan allemaal digitaal zou worden, dan zoek ik een andere baan. Maar online onderwijs, dat gaat nooit meer weg. En het heeft ook voordelen: zo zijn de afstanden tussen de verschillende Fontys-locaties veel kleiner geworden.”

“Over tien jaar zullen mensen zeggen: het was een moeilijke tijd, maar we zijn er doorheen gekomen.”

Rouw
Schade is er echter ook. De Fontys-gemeenschap mag zich gelukkig prijzen dat geen van de studenten of medewerkers aan corona is bezweken. Maar er zijn er wel die ziek zijn geworden, en die daar nog steeds last van hebben.

”Of mensen die in de naaste omgeving iemand zijn verloren. Er is sprake van rouw, van schade die niet in een paar weken hersteld is. Wat dat betreft: iedereen moet wel snappen dat als alles na de zomer weer terugkeert naar bijna normaal, dit dan niet voor iedereen geldt.”

“En onze onbezorgdheid zijn we kwijt. Ook dat duurt nog wel even. Het virus blijft. Drie keer zoenen van een collega, met een snotneus naar de campus komen: dat is voortaan ‘not done’.” [Jan Ligthart]