Het sprookje dat formatief toetsen heet

Het woord ‘sprookje’ komt van het Griekse ‘sproke’. Een sprookje is een veelal verzonnen volksverhaal met een levensles. ‘Je mag niet liegen’ is de levensles bij Pinokkio. ‘Pas op voor gevaarlijke dieren’ is de levensles bij Roodkapje. Een sprookje begint vaak met ‘er was eens……..’. Het kan goed aflopen, maar dat hoeft niet. In Duitsland wordt een sprookje met een slechte afloop een Schrekmärchen genoemd.

Ik kan ook zo beginnen: ‘Er was eens een opleiding die koos voor formatief toetsen………’. In mijn sprookje over formatief toetsen lijkt de les dat formatief toetsen summatief toetsen in feite overbodig maakt. Je hoeft namelijk niet twee keer te toetsen. Tot nu toe klinkt het logisch. Twee keer is één keer teveel. Alleen deze redenatie klopt niet. Formatief toetsen bestaat niet! Toetsen is namelijk beoordelen of iemand voldoet aan een bepaalde meetlat. Bij het voldoen aan deze meetlat worden studiepunten toegekend. Bij ‘formatief’ ontbreekt de meetlat en ontbreekt het oordeel.

Ook de volgende veelgehoorde redenatie is vreemd: summatief toetsen is de optelsom van een aantal formatieve toetsmomenten; een meting is de optelsom van niet-metingen. Kunt u het nog volgen?

Wat is dan de oplossing? Kies voor een formatieve richtinggevende dialoog ter voorbereiding op een summatieve toets. Het praktijkexamen voor het autorijbewijs is hier goed mee te vergelijken. Een kandidaat ontvangt feedback tijdens zijn rijlessen met als doel goed te leren rijden en daarmee het praktijkexamen te halen.

Hiermee voorkom je dat het sprookje over formatief toetsen, bijvoorbeeld tijdens een visitatie, een Schrekmärchen wordt.

Boudewijn Raessens is associate lector Marketing bij Fontys Economie & Communicatie in Eindhoven.