Het nieuwe en het oude

"Wat bedoel je daarmee?", vroeg een cursist. Ik gaf een les waarin ik het idee van de circulaire economie en de praktische invulling daarvan aan het schetsen was. "Nou", zei ik, "gewoon, het nieuwe gaat ten koste van het oude." ​Niemand anders in de groep gaf hem bijval en dus ging hij er niet verder op door. Met nog vragende ogen stemde hij in: "Oké." Ik had deze woorden zelf geschreven en voor mij was het niet meer dan logisch. Even vroeg ik me af waarom hij het niet begreep om vervolgens gewoon verder te gaan.

Later las ik mijn presentatie nog eens door en stuitte weer op die zin: Het nieuwe gaat ten koste van het oude. Toen ik het nog eens las, begon ik ineens hard te lachen. Wat ik wilde zeggen is: het oude gaat ten koste van het nieuwe. Om even een voorbeeld te schetsen: de komst van Wikipedia heeft de encyclopedie-industrie overbodig gemaakt.

Als je vroeger, nog voor de komst van de computer, kennis binnen handbereik wilde hebben, dan het was slim om een encyclopedie te kopen. Je werd dan eigenaar van een prachtige set van een tiental dikke boeken waarin experts zoveel mogelijk kennis hadden neergeschreven vergezeld van een aantal afbeeldingen. Tegenwoordig heeft iedereen toegang tot dit soort kennis door middel van Wikipedia. Bijkomend voordeel is ook nog dat zo'n site elk moment geüpdatet kan worden. Zo gaan we in een circulaire economie van eigendom naar toegang.

Dat betekent niet dat we alles moeten weggooien en helemaal opnieuw moeten beginnen. Dat wat we vroeger deden kan nog steeds heel waardevol zijn. Denk eens aan een melkboer die volle flessen afleverde bij een huis, waarna ze werden gebruikt en leeg weer buiten werden gezet. De melkboer bracht vervolgens volle flessen en nam de lege weer mee om opnieuw te gebruiken. In die zin is de spreuk van hoogleraar Jan Rotmans erg passend: "Vooruit naar vroeger". In dat geval gaat het nieuwe ten koste van het oude.

Martijn Derksen is werkzaam bij Fontys Educatief Centrum en het Impulsteam Circulaire Economie.